Bağımsızlığının ilk yıllarında Ukrayna üzerinde Moskova’nın etkisi vardı: Rusya en önde gelen ticarî ortak ve doğalgaz tedarikçisiydi. Bu durum, Ukrayna hükümetinin AB başvurusu yolunda kararlı adımlar atmasına mani oluyordu.
Ukrayna’nın AB üyesi olma isteği 2013 yılının sonunda kendini göstermeye başladı. Avromeydan (Ukr. Євромайдан)’ın düzenlenmesiyle beraber, AB ile ortaklık hakkındaki anlaşmayı imzalamayan Rusya yanlısı cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç görevini bırakmak zorunda kaldı.
28 Şubat’ta Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy Ukrayna’nın AB üyeliği başvuru beyanını imzalamasını takiben, 1 Mart’ta Avrupa Parlamentosu Ukrayna’nın AB üyeliğine adayı statüsüne oy birliğiyle karar verdi. Bu kritik bir andı. Ukrayna’nın AB’ye entegrasyonunu bağımsızlığını kazanalı beri engelleyen Rusya şimdi, Ukrayna üzerindeki tesirini tamamen kaybetme riskiyle karşı karşıya.
Kyiv, 25.11.2013. Fotoğraf: AFP
Avrupa’nın Güvenliği
Rusya Ukrayna’ya saldırıya geçtiğinde, Ukrayna tüm Avrupa’yı koruyan güvenilir bir kalkan haline geldi. Ülkemizin şu anda yaşadığı deneyimler paha biçilemezdir. Zaferin ardından AB ile ortak güvenliği optimize etmek için bu deneyimlerimizi paylaşabileceğiz. Savaş sebebiyle AB ülkeleri güvenlik konusuna yaklaşımlarını tekrar gözden geçiriyor, bütçelerini optimize ediyorlar. Şu anda Ukrayna’nın savaşta verdiği mücadele AB’yi güçlendiriyor ve uluslararası arenada daha büyük bir aktör haline getiriyor.
Ekonomik Faktör
Avrupa Birliği, yenilenebilir endüstriler alanında Ukrayna’nın en büyük ekonomik ortağıdır. Buna ne Rus saldırıları, ne de savaş müdahil olabilir. Sadece 2021 yılı boyunca Ukrayna’nın AB’ye yaptığı ihracat bir buçuk kat artmıştır. Metalurji endüstrisi, tarım ürünleri ve makine endüstrisi bu ihracatın parçasıdır. Ukrayna sadece mal ihracatı yapmakla kalmayıp, bilişim teknolojisi ihracatını da geçtiğimiz sene 5 milyar dolar artırmıştır. Aynı zamanda Ukrayna doğu Avrupa ülkeleri arasında bilişim teknolojileri dış kaynak tedariğinde ve programcı istihdamında birinci sırada yer almaktadır.
Ukrayna’dan AB’ye ihracat 2019’da 19,1 milyar Avro değerindeydi. Dolayısıyla Ukrayna’nın AB ile ekonomik ve ticarî bağlar kurmada büyük potansiyeli vardır. Ukrayna tüm Dünya’daki çernezyonun, Avrupa’nın en değerli topraklarından birinin üçte birine sahiptir.
Enerji ve Kaynaklar
Rusya’nin doğalgazını AB’ye “Kuzey akımı” projesi aracılığıyla tedarik etme girişimlerine karşın Ukrayna, her halükarda Rus doğalgazını AB’ye taşıyan en önemli transit ülkesi pozisyonundadır. Ukrayna Avrupa’daki en büyük elektrik enerjisi üreticilerinden biridir ve elektrik enerjisi sistemleri kısmen Avrupa’daki elektro-enerji iletim operatörleri ağıyla entegredir. Ukrayna, Moldova’ya ve Macaristan, Polonya, Romanya ve Slovakya dahil olmak üzere dört AB üyesi ülkeye elektrik enerjisi tedarik etmektedir.
Ayrıca AB ülkelerinin Ukrayna’da bolca bulunan doğalgaz ve şist gazına, lityuma, titanyum cevherine ihtiyacı vardır. Ukrayna, kendi adına, hammaddelerin çıkarılması, işlenmesi ve değer zincirlerinin daha fazla oluşturulmasında ortak olmakla ilgilenmektedir.
