Ukraińskie korzenie znanych ludzi

Opowiadamy o znanych na całym świecie postaciach kultury, które mają ukraińskie korzenie.

Wielu sławnych ludzi pragnie dowiedzieć się czegoś więcej o swoich przodkach, robią nawet o tym filmy dokumentalne. Na przykład, brytyjska zdobywczyni Oscara Olivia Coleman popłynęła z Anglii aż do Indii, aby dowiedzieć się czegoś o swojej prapraprababci. To właśnie w odcinkach o niej samej można zobaczyć, jak dobrze zachowały się archiwa Indii, pomimo prawie stuletniej polityki kolonialnej Wielkiej Brytanii.

Jack Palance i jego ukraińskie pochodzenie

18 lutego 1919 roku w rodzinie ukraińskich emigrantów urodził się Wołodymyr Palahniuk, który na początku kariery aktorskiej stał się Jackiem Palansem. Laureat „Oskara”, zdobywca „Złotego Globu” i „Emmy” był dumny ze swojego pochodzenia: znał język ukraiński, historię, uwielbiał śpiewać pieśni ludowe, wystąpił podczas odsłonięcia pomnika Tarasa Szewczenki w Waszyngtonie (1964).

Nieraz odwiedził Ukrainę, bywał w Kijowie. Rozmawiał z reżyserem Jewhenem Desławem o roli Iwana Mazepy w jego filmie. Jack Palance był prezesem zarządu Hollywood Trident Foundation (z jęz. ang „Fundacja Trójząba”), która pomogła nawiązać współpracę między przedstawicielami branży kreatywnej, realizującymi różne projekty związane z kulturą i historią Ukrainy. Ponadto Fundacja Trójząba ściśle współpracuje z Ukraińskim Funduszem Pamięci Ofiar Hołodomoru, przeprowadzając wywiady z tymi, którym udało się przeżyć te straszne wydarzenia.

W kwietniu 2004 roku, w Los Angeles, odbył się festiwal Russian Nights Fests (z jęz. ang „Rosyjskie noce”) pod patronatem prezydenta Rosji. Zwieńczeniem była ceremonia wręczenia nagród w Hollywood amerykańskim artystom (aktorom, bywalcom teatru, muzykom) pochodzenia rosyjskiego, wraz z nadaniem im tytułu Artysty Ludowego Federacji Rosyjskiej.

„Jestem Ukraińcem, a nie Rosjaninem” — oświadczył Jack Palance i zrzekł się tytułu, mówiąc: „… nie mam nic wspólnego z kinem rosyjskim ani z Rosją”. Następnie Jack Palance wraz z żoną i Peterem Borisowem, prezesem Hollywood Trident Foundation (z jęz. ang. „Fundacja Trójząba”), opuścili wydarzenie.

Co ciekawe, Piter Borisow skomentował później wystąpienie Dustina Hoffmana, którego Federacja Rosyjska również nagrodziła tego wieczoru. Sęk w tym, że amerykański aktor podziękował Rosjanom za to, że pokonali nazistowskie Niemcy, ratując w ten sposób jego dziadków, którzy „przybyli z Kijowa, który znajduje się w Rosji”:

— Tragiczne jest dla mnie to, że nie zna nawet historii własnej rodziny. Jego nieznajomość kluczowych faktów jest porażająca. [Dustin] Hoffman ulega, mam nadzieję, nieświadomie, szkalowaniu Ukraińców, a więc samego siebie, wspierając festiwal, na którym pokazywano skrajnie obraźliwy i rasistowski film „72 metry”.

Bill Evans

Wybitny pianista jazzowy i kompozytor Bill Evans urodził się w 1929 roku w New Jersey (USA) jako syn Harry’ego i Mary Evans (nazwisko rodowe — Maria Soroka). Z 31 nominacjami i 7 nagrodami Grammy, Evans jest uważany za jednego z najbardziej wpływowych muzyków jazzowych w historii.

Matka Billa pisała, że ​​jej rodzice mówili po ukraińsku, a jego dziadek Ivan nazywał siebie Rusinem lub „Karpatorusinem” z Galicji. Babcia chciała nauczyć Billy’ego czytać po „rusińsku”, ale jego mama była temu przeciwna.

Takie przypadki wyobcowania dzieci z ich prawdziwego rodowodu i kultury narodowej prowadzą do tego, że mogą nigdy się nie dowiedzieć, jaka krew naprawdę płynie w ich żyłach. Istnieje wiele przypadków, gdy emigranci wyrzekli się ukraińskiego pochodzenia z powodu chęci asymilacji w nowym kraju lub pod presją rosyjskiej propagandy. Niewiele wiedziano o istnieniu Ukrainy jako niepodległego państwa aż do rozpadu ZSRR, a nawet po tym fakcie rosyjska propaganda i imperializm tworzyły fałszywe wyobrażenia o ludziach z ukraińskimi korzeniami.

Ten problem ma jeszcze jeden wymiar: ludzie, którzy nie znają swojego prawdziwego pochodzenia, są bardziej podatni na manipulację. Na przykład księża Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w Ukrainie (RKPwU), na terenach pierwotnie ukraińskojęzycznych, z łatwością przekonują wiernych, że ich przodkowie przez wieki modlili się w cerkwiach po rosyjsku, a zatem Rosja, a nie Ukraina, tak naprawdę dba o ich życie duchowe.

Natalie Wood

Niewiele osób wiedziało, że jej prawdziwe imię to Natalia Zacharenko, kiedy imię Natalie Wood w latach 50. i 60. XX wieku grzmiało na całym świecie. Rola w filmach „West Side Story” i „The Great Race” sprawiła, że ​​aktorka stała się szalenie popularną gwiazdą Hollywood. Aktorka urodziła się w 1938 roku w rodzinie Ukraińców, którzy wyemigrowali do USA. Jej ojcem jest Ukrainiec Mykoła Stepanowycz Zacharenko.

Natalia zagrała swoją pierwszą epizodyczną rolę w filmie „Happy Land”, kiedy miała zaledwie cztery lata. Następnie rodzice postanowili zmienić nazwisko Zacharenko na bardziej „szlachetne” – Hurdin.

Historia dobrowolnej „deukrainizacji” nazwiska (rzadko imienia) nie jest nowa. Na przykład, rejestrując się w USA, nowo przybyli ukraińscy emigranci wybierali opcję amerykańską, aby w naturalny sposób łatwiej się zasymilować. Jeśli jednak taka decyzja pomogła im się ustatkować, to mogła (i może) również bardzo utrudnić ich współczesnym lub przyszłym potomkom odnalezienie powiązań rodzinnych – zważywszy na to, że członkowie rodziny, z różnych powodów, nie utrzymywali ze sobą kontaktu.

Rick Danko

Kanadyjczyk Rick Danko zasłynął w legendarnym zespole rockowym The Band, którego największa popularność przypadła na koniec lat 60. — początek lat 70-ch XX wieku. Był basistą, gitarzystą rytmicznym i współwokalistą w zespole. Dziadkami Ricka ze strony ojca byli Josef i Paraskewija Danko. Rodzice urodzili się w Ukrainie, a następnie wyemigrowali do Kanady.

Ukraińscy Kanadyjczykowie osiągali sukcesy w różnych dziedzinach (Kanada ma jedną z największych diaspor Ukraińców). Jednak wielu z ich potomków nie afiszuje swojego pochodzenia, więc dla Ukraińców może być zaskoczeniem, że ich rodakami są światowej sławy artyści, sportowcy czy naukowcy.

W połowie lat 60. The Band zyskał uznanie jako zespół Boba Dylana, a jego trasa koncertowa z 1966 roku stała się znana jako pierwszy koncert Dylana z brzmieniem elektrycznych gitar. W 1968 roku wydali, jako osobny zespół, swój debiutancki album Music From Big Pink. Ta płyta natychmiast przyniosła im popularność. Sam Bob Dylan jest pochodzenia ukraińsko-żydowskiego, a dziadkowie Dylana ze strony ojca, Anna Kirgiska i Sigman Zimmerman, wyemigrowali z Odesy na początku XX wieku w wyniku pogromów w Imperium Rosyjskim.

Zespół The Band w swoim brzmieniu łączył country, rock, folk, muzykę klasyczną, R&B, blues i soul. Ich najpopularniejsze piosenki to The Weight, The Night They Drove Old Dixie Down і Up on Cripple Creek. Krytyk muzyczny Bruce Eder opisał ich jako „jeden z najpopularniejszych i najbardziej wpływowych zespołów rockowych na świecie, ich muzyka była traktowana przez krytyków <…> tak samo poważnie jak Beatlesów i Rolling Stones”. Zespół został wprowadzony do Canadian Music Hall of Fame w 1989 roku i Rock and Roll Hall of Fame w 1994 roku. W 2004 roku magazyn Rolling Stone umieścił ich na 50. miejscu na liście 100 największych artystów wszechczasów.

Tony Levin

Jeden z najwybitniejszych basistów naszych czasów, Tony Levin (grał z zespołami Pink Floyd, King Crimson, Yes; piosenkarzami Peterem Gabrielem, Davidem Bowie, Paulem Simonem, Johnem Lennonem, Lou Reedem, Tomem Waitsem; w sumie brał udział w stworzeniu ponad 500 albumów różnych wykonawców) — ma również ukraińskie korzenie. W prywatnej rozmowie, po koncercie w Kijowie w 2012 roku, Tony Levin powiedział, że często przyjeżdża do Kijowa jako turysta, żeby pospacerować ulicami miasta.

Wcześniej muzyk opublikował na swojej stronie internetowej relację z podróży do Ukrainy:

— Moi dziadkowie pochodzili z Berdyczowa (Polesie Kijowskie — przyp. red.), ale potem przenieśli się do małego miasteczka Ostropol (obecnie wieś Stary Ostropol na Podolu — przyp. red.), które moja mama nazywała Ostropolia, tam się urodziła.

Tony Levin specjalnie pojechał do tej wioski, która, nawiasem mówiąc, została założona przez księcia Konstantego Ostrogskiego jako miasto (1576), by potem wraz ze swoim bratem Pitem napisać piosenkę poświęconą ich małej ojczyźnie. To jeden z nielicznych przypadków, kiedy cudzoziemiec z powodu zainteresowania swoim pochodzeniem i szacunkiem dla przodków, przyjeżdża do ukraińskiej wsi, aby na własną rękę zasięgnąć informacji o swoich bliskich: odwiedza wiejski cmentarz, na którym oczywiście wszystkie napisy są po ukraińsku, próbuje się porozumieć z miejscowymi itp. Choć takie historie są odosobnione, po raz kolejny udowadniają, że Ukraińcy powinni kompleksowo rozwiązywać wiele kwestii związanych z zachowaniem pamięci narodowej, w szczególności powinni zabezpieczać i digitalizować archiwa, dbać o stan cmentarzy, tworzyć platformy w innych językach, aby ułatwić poszukiwania genealogiczne dla obcokrajowców itp.

Melanie Safka

Piosenkarka Melanie, tak naprawdę Melanie Safka (ur. 1947), to słynna gwiazda lat 70., symbol rockowego festiwalu Woodstock, wokalistka, gitarzystka, kompozytorka i autorka tekstów. Znana jest jako pierwsza artystka pop-rockowa, która wystąpiła w najsłynniejszych salach muzyki klasycznej: „Carnegie Hall”, „Metropolitan Opera” i w operze w Sydney. Była pierwszą artystką popową, która zaśpiewała przed Zgromadzeniem Ogólnym ONZ. Piosenkarka zyskała sławę piosenką Brand New Key z lat 1971–1972, coverem piosenki The Rolling Stones Ruby Tuesday, utworem What Have They Done to My Song Ma oraz przebojem Lay Down (Candles in the Rain) z 1970 roku.

Melania Anna Safka urodziła się 3 lutego 1947 roku w Nowym Jorku w rodzinie imigrantów: jej ojciec (Ukrainiec) był właścicielem sieci dyskontów, a matka (Włoszka) była wokalistką jazzową. Mąż i producent piosenkarki Peter Schekeryk również jest pochodzenia ukraińskiego.
„Chciałabym zaśpiewać dla Ukraińców” – mówiła w 1978 roku. „Mój mąż Peter Schekeryk urodził się w Ukrainie i śpiewa ukraińskie piosenki – są fantastyczne”.

Michael Bolton, David Duchovny, Lenny Kravitz, Vera Farmiga: współczesne gwiazdy o ukraińskich korzeniach

Prawdziwe imię supergwiazdy muzyki pop z lat 80., Michaela Boltona (urodzonego w 1953 r.), to Bolotin. W swojej książce „The Soul of It All: My Music, My Life” pisze:

— Jeśli mój głos pochodzi z głębi historii mojej rodziny, być może jeden z moich przodków w Kijowie był diakiem.

Bolton zasłynął z serii pop-rockowych ballad pod koniec lat 80. Wokalista sprzedał ponad 75 milionów płyt, nagrał 8 albumów, które weszły do ​​pierwszej dziesiątki listy Billboard oraz dwa single, które znalazły się na pierwszym miejscu tej listy. Zdobył także 6 nagród American Music Awards i dwie nagrody Grammy.

Dziadkiem amerykańskiego aktora Davida Duchovnego (ur. 1960) jest Mojsze Duchovny, emigrant z Berdyczowa, który w 1918 roku był pisarzem i dziennikarzem w Nowym Jorku. Babcia jest polską emigrantką. Podczas Rewolucji Godności David Duchovny nazwał się Ukraińcem na swoim Twitterze:

— Dorastałem myśląc, że jestem Rosjaninem, ale dopiero teraz zdałem sobie sprawę, że zawsze byłem Ukraińcem. Nigdy nie jest za późno na zmiany.

Aktor zasłynął dzięki serialowi „Z Archiwum X” (lub „Ściśle tajne”), w którym grał agenta FBI Foxa Muldera, a także serialowi telewizyjnemu „Californication”. Obie role przyniosły mu Złoty Glob.

Słynny piosenkarz Lenny Kravitz (ur. 1964) powiedział podczas swojej ostatniej wizyty w Kijowie (2008): „Miło jest wrócić do domu”. Faktem jest, że dziadek Lenny’ego pochodzi z Kijowa. Był ukraińskim Aszkenazyjczykiem, który przeniósł się do Nowego Jorku, a nazwisko Kravitz jest zamerykanizowaną wersją ukraińskiego nazwiska Krawec.

Sam Lenny wielokrotnie wspominał o swoim zaangażowaniu w Ukrainie, a podczas wywiadu podkreślał, że jego dziadek pochodził ze stolicy Ukrainy. Dlatego muzyk kilkakrotnie odwiedzał Kijów bez wiedzy mediów, spotykał się tutaj z badaczami historii ukraińskich Żydów, bo to też jest częścią jego tożsamości.

Lenny Kravitz zajął 93. miejsce w rankingu „100 Najlepszych Artystów Hard Rocka” amerykańskiego kanału telewizji kablowej VH1 . W 2011 roku otrzymał tytuł oficera Orderu Sztuki i Literatury oraz zagrał rolę w serii filmów „Igrzyska śmierci”. Podczas swojej kariery Kravitz sprzedał ponad 40 milionów albumów na całym świecie.

Amerykańska aktorka Vera Farmiga (ur. 1973) nazywa siebie „stuprocentową Ukrainką”, bo choć urodziła się w USA, do 6 roku życia nie mówiła po angielsku.

Uczęszczała do ukraińskiej szkoły w New Jersey, występowała w zespole tanecznym „Syzokryli”, była w Płaście.

Od początku inwazji na pełną skalę Vera wspiera Ukrainę na wszelkie możliwe sposoby: czyta wiersze ukraińskich poetów, włącza alarm przeciwlotniczy na swoich koncertach, by zwrócić uwagę Amerykanów na to, kim są Ukraińcy z którymi teraz mieszkają, apeluje o broń itp. Planuje również przyjechać do Ukrainy.

Najbardziej kasowymi filmami Very Farmigi, które spotkały się z największym uznaniem krytyków, są „Do szpiku kości” (2004), „Kandydat” (2004), „Renegat” (2006), „Joshua” (2007), „Chłopiec w pasiastej piżamie” (2008), „W chmurach” (2009), „Annabelle wraca do domu” (2019). Najsłynniejsza rola – w filmie „W chmurach” (2009) przyniosła aktorce nominację do „Oscara” dla najlepszej aktorki drugoplanowej, „Złotego Globu” dla najlepszej aktorki drugoplanowej, nagrody BAFTA (brytyjski odpowiednik „Oscara”) za najlepszą rolę jako aktorka drugoplanowa oraz Nagrodę Gildii Aktorów Ekranowych. Za debiut reżyserski – film „Niebo i ziemia” (2011) otrzymała nagrodę Gotham Independent Film Award w kategorii „Reżyser przełomowy”.

Znani potomkowie ukraińskich Żydów na emigracji

Być może największy wkład w kulturę światową wnieśli potomkowie Żydów ukraińskich, którzy wyemigrowali do USA (głównie z Odesy) w związku z falą pogromów Żydów w Imperium Rosyjskim (koniec XIX – początek XX w.): muzyk i poeta Bob Dylan, reżyser filmowy Steven Spielberg, iluzjonista David Copperfield, dyrygent Leonard Bernstein, kompozytor George Gershwin, piosenkarka Amy Winehouse, aktorzy Sylvester Stallone, Dustin Hoffman, Leonard Nimoy, Liev Schreiber.

Wielokulturowość Ukrainy, wkład wspólnot narodowych w naszą wspólną egzystencję to tematy, które Ukraińcy dopiero zaczynają rozumieć i integrować z tożsamością zbiorową, na którą jednak składa się niezliczona ilość naszych rodzinnych historii.