Σλάβσκο – πειραματική οικοδόμηση

Το Σλάβσκο συνεχώς εξελίσσεται και αλλάζει. Ωστόσο, αυτές οι αλλαγές δεν είναι πάντα θετικές. Αντί της αποψίλωσης των δασών για ξύλινα σαλέ και τη χαοτική οικοδόμηση, οι σύζυγοι αρχιτέκτονες από την Λβιβ ο Έντουαρντ Παστούχ και η Όλγα Σουχά, οι λάτρες το Σλάβσκο, προσφέρουν μια εναλλακτική λύση. Το παρόν άρθρο αφορά πειράματα για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των κτιριακών κατασκευών.

Οι πρώτοι σκιέρ

Το πρώτο ταξίδι στο Σλάβσκε, σύμφωνα με την Όλγα και τον Έντουαρντ, είναι μια ορισμένη χειροτονία της εκκίνησης για τους Γαλιτσίνιους που περνάνε διάφορες φάσης της ζωής τους. Εδώ αντικρίζουν πρωτοφανή γραφική θέα, γνωρίζουν τα βουνά και απολαμβάνουν για πρώτη φορά τα σπιτικά πιάτα μαγειρεμένα από τους κατοίκους της περιοχής.

— Είναι μια ρομαντική ανάμνηση – τα πρώτα σκι. Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της Λβιβ υφίστανται τέτοιο ξεκίνημα. Ίσως να έρχονται εδώ όλοι οι πρωτοετείς. Εδώ έχει μια απίστευτη ομορφιά το χειμώνα: ο ήλιος, το χιόνι, τα έλατα καλυμμένα από το χιόνι. Όποιος κατέχει την αίσθηση αρμονίας και ομορφιάς – θα ενθουσιαστεί. Επιπλέον, το πρώτο έτος σπουδών είναι η εποχή της πρώτης αγάπης, των πάρτι, αυτός ο τόπος είναι λατρεμένος για όλους τους Λβιβαίους, όσους γνωρίζω. Όλοι τα περνάνε. Σκι, γιαγιάδες με βαρένικι, σόμπες. Έτσι είναι αυτή η περίοδος. Δεν αλλάζει. Έχει ζεστές αναμνήσεις. Και αυτό το μέρος είναι όπως ήταν πριν από είκοσι χρόνια – οι ίδιες γιαγιάδες, οι ρυμουλκατζήδες παραμένουν οι ίδιοι, οι ίδιες επικίνδυνες πίστες.

Το ανδρόγυνο διαβεβαιώνει ότι το Σλάβσκο έχει τη δική του γεύση, η οποία σας κάνει να επιστρέφετε εδώ ξανά και ξανά. Δεν υποστηρίζουν την ανάπτυξη του θέρετρου μεγάλης κλίμακας, η οποία θα το έκανε άλλο ένα Μπουκοβέλ. Εδώ, λένε, υπάρχει το χάρισμα και οι κανόνες που δεν χρειάζεται να αλλάξουν. Εάν θέλετε κάτι άλλο υπάρχουν οι Άλπεις.

Έναρξη οικολογικής οικοδόμησης

Τα πρώτα κτίρια που κατασκευάστηκαν με οικολογικά υλικά και τεχνολογίες εμφανίστηκαν στις ΗΠΑ στη δεκαετία του ’70. Ο κύριος στόχος ήταν η παρουσίαση των οφελών και της αποτελεσματικότητας των εν λόγω κτιρίων.

Μέχρι εκείνη την εποχή, το παγκόσμιο οικολογικό κίνημα δυναμικά κέρδισε τους Αμερικανούς αρχιτέκτονες και τους περιβαλλοντολόγους. Οι τιμές των καυσίμων συνέχισαν να αυξάνονται συνεχώς. Αυτό έχει επηρεάσει την περαιτέρω ανάπτυξη οικολογικών κτιρίων – την πρακτική της οικοδόμησης και εκμετάλλευσης κτιρίων, σκοπός των οποίων είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και υλικών πόρων κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του κτιρίου: από την επιλογή του χώρου μέχρι το σχεδιασμό, την οικοδόμηση, τη εκμετάλλευση, την ανακαίνιση και την κατεδάφιση.

Από τα τέλη του ’70 και μέχρι τις αρχές του 90 οι αρχιτέκτονες είχαν επικεντρωθεί στον κύριο στόχο στην εύρεση ενεργειακά αποδοτικές διαδικασίες. Ως αποτέλεσμα, εισήχθησαν αποδοτικότεροι ηλιακοί συλλέκτες, ανακύκλωση νερού, χρήση φυσικού φωτός για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.

Η οικολογική οικοδόμηση έχει να κάνει με την μείωση στις αρνητικές επιπτώσεις δραστηριότητας του ανθρώπου και διατήρηση της υγείας μέσω της επικοινωνίας με το περιβάλλον.

Στην Ουκρανία, τα σπίτια από άχυρο, άργιλο, κάνναβη, καλάμη, ξυλότουβλα και άλλα φυσικά υλικά σταδιακά κερδίζουν δημοτικότητα. Επεκτείνεται η πρακτική της οικοδόμησης όχι μόνο ατομικών κατοικιών, αλλά και ολόκληρων οικολογικών οικισμών (διαβάστε το άρθρο μας για το οικολογικό οικισμό του Πατσκάνιοβο στη Ζακαρπάτια).

О Έντουαρντ και η Όλγα

Η Όλγα Σουχά και ο Έντουαρντ Παστούχ είναι ιδρυτές της δημιουργικής κατοικίας MC-6 (Creative Residence MC-6) στο Σλάβσκο, μιας πλατφόρμας δημιουργικών πειραμάτων στο χείλος διάφορων πεδίων και κλάδων, όπως: τέχνη περί γης, εννοιολογική τέχνη, φωτογραφία, πειραματικά μέσα, έργα ήχου. Εκτός από το κτίριο της ίδιας της κατοικίας, υπάρχει το οικολογικό Σπίτι του Αρχιτέκτονα και το κτήμα «Υπό το Τροστιάν».

Η οικογένεια αρχιτεκτόνων άρχισε να ασχολείται με την οικολογική κατασκευή πριν από περίπου 15 χρόνια. Το πρώτο έργο ήταν ένα ξενοδοχείο στα Καρπάθια. Μέχρι εκείνη τη στιγμή ασχολούνταν με το σχεδιασμό συνηθισμένων ξύλινων κατοικιών κοντά στη Λβιβ και το Σλάβσκε, αλλά σύντομα παρουσιάστηκε μια εσωτερική ανάγκη για νέες προσεγγίσεις:

— Απλώς δεν φανταζόμαστε τον εαυτό μας χωρίς οικοδόμηση, χωρίς περιπλανήσεις, χωρίς πειράματα.

Ο Έντουαρντ άρχισε να δημιουργεί ιδέες σχετικά με την οικονομική χρήση των υλικών, συμπεριλαμβανομένων το ξύλο:

— Πραγματικά, κρίμα τα δέντρα. Είδα πόσα εκτάρια πρέπει να κόβονται για αυτό. Στη συνέχεια, είδαμε πόσο αναποτελεσματικά χρησιμοποιούν το χώρο, και είναι δύσκολο να αποκαλέσετε οικολογικά αυτά τα σπίτια.

Ως εκ τούτου, προέκυψε ενδιαφέρον για το θέμα της οικολογικής δόμησης. Η Όλγα και ο Έντουαρντ άρχισαν να μελετούν τις περιβαλλοντικές αρχές της κατασκευής και της τεχνολογίας, αναλαμβάνοντας την πρακτική εμπειρία διαφόρων χωρών του κόσμου. Είναι ιδιαίτερα ενθουσιασμένοι με τις οικολογικές διαδικασίες και τις τεχνολογίες στα δικά τους έργα μετά την περιπλάνηση:

— Προφανώς, καθένας αναζητά μια δουλειά που μπορεί να κάνει. Δηλαδή, να ζει μόνο μ΄ αυτήν. Αν τα βρει με την απασχόληση, γίνεται ευτυχισμένος. Οι Κινέζοι λένε: βρείτε την αγαπημένη σας δουλειά και δεν θα εργάζεστε ούτε μια μέρα.

Τα πρώτα σχέδια οικολογικού σπιτιού προέκυψαν στο ανδρόγυνο μετά τις περιπλανήσεις:

— Πήγαμε να ταξιδέψουμε στην Ολλανδία. Γράψαμε επιστολές σε διάφορες περιβαλλοντικές οργανώσεις του κόσμου: στον Βέλγιο, στην Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία. Μόνο οι Ολλανδοί απάντησαν. Μας κάλεσαν να έρθουμε. Γιατί όχι; πήγαμε να επισκεφτούμε τους Ολλανδούς. Είναι τόσο ανοιχτοί άνθρωποι. Λένε, θα έρθουμε σε σας, ας δοκιμάσουμε, θα σας δείξουμε κάτι. Αρχικά ήταν μια ιδέα να δοκιμάσουμε να κτίσουμε ένα κομμάτι του τοίχου, να μας δείξουν πώς γίνετε θρόμβωση του άχυρου, πώς να δουλέψουμε με πηλό. Και τότε σκεφτήκαμε ότι δεν ήταν σοβαρό. Τι κάνουμε με ένα τοίχο; Και έτσι έγινε ένα σπιτάκι.

Ο Έντουαρντ και η Όλγα μιλούν για το Σπίτι του Αρχιτέκτονα – ένα οικολογικό κτίριο από όπου μπορείτε να θαυμάσετε την θέα των Καρπαθίων μέσα από τα τεράστια παράθυρα:

— Όλα εδώ είναι από άχυρο. Στο πάτωμα, σε οροφές, στην στέγη. Πρόκειται για ένα κουκούλι άχυρου. Αυτό το σπίτι είναι κατασκευασμένο από μπλοκ άχυρου. Μας δίδαξε να το κάνουμε μια ολλανδική εταιρεία.

Η προκατασκευασμένη ελαφριά δομή πλαισίου από άχυρο είναι αξιόπιστη και ανθεκτική στη χρήση. Το σπίτι έχει επίσης εξοικονόμηση ενέργειας, επειδή η θερμική αγωγιμότητα του άχυρου είναι τέσσερις φορές χαμηλότερη από τη θερμική αγωγιμότητα του ξύλου και οκτώ φορές από τα τούβλα. Αυτό μειώνει το κόστος θέρμανσης του σπιτιού. Το κυριότερο είναι να τηρείται σωστά η τεχνολογία:

— Η οικολογική οικοδόμηση — μια πολύ συγκεκριμένη βιομηχανία που απαιτεί προσοχή στη λεπτομέρεια. Είναι πολλοί που ασχολούνται μ΄ αυτό, κι όμως ο μη υπολογισμός τους οδηγεί σε σοβαρές καταστροφές. Για παράδειγμα, αν οι τοίχοι σ΄ αυτό το σπίτι βάφεται με λάθος μπογιές, ή λάθος στεγανωτική στρώση, τότε ο τείχος θα σταματήσει να αναπνέει, τότε είναι πιθανή η στασιμότητα και το σπίτι μετά από πέντε χρόνια μπορεί να αρχίσει να χαλάει. Είναι πολύ σημαντικό, πραγματικά, να δουλέψετε την τεχνολογία και να την χρησιμοποιήσετε χωρίς καμία φαντασία.

Κάνναβη

Κατά το χώρο της κατοικίας οι αρχιτέκτονες σχεδιάζουν να χτίσουν τα σπίτια με διαφορετικές τεχνολογίες. Ψάχνουν συνεχώς για φυσικά υλικά, επειδή η φιλικότητα προς το περιβάλλον συνεπάγεται τη χρήση τοπικών υλικών. Σήμερα τα πιο δημοφιλή είναι το άχυρο, η κάνναβη, το πετρέλαιο και ο πηλός:

— Το σπίτι που χτίζεται κάτω, θα είναι από άχυρο κάνναβης. Σήμερα αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον υλικό, πραγματικά φιλικό προς το περιβάλλον και διαθέσιμο. Το άχυρο κάνναβης είναι ένα απομεινάρι της κάνναβης. Υπάρχει μια τεχνική κάνναβη – είναι ψηλή, περίπου τέσσερα μέτρα – από την οποία παλιά έραβαν τα ρούχα, φτιάχνανε φαγητά από σπόρους, πιάτα κάνναβης, έλαιο κάνναβης, χυλό κάνναβης, γενικά χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή ζωή.

Μέσα στο σπίτι, σχεδιάζουμε επίσης υφάσματα και σεντόνια κάνναβης. Υπάρχουν άνθρωποι που τρώνε κάνναβη, φοράνε κάνναβη, κάνουν σεμινάρια για την κάνναβη μέχρι φεστιβάλ διοργανώνονται. Οι φίλοι μας ετοιμάζουν διάφορα μίγματα χυλού με σπόρους κάνναβης. Σκοπεύουμε να δουλεύουμε αυτόν το τομέα – ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να έρθει να ζήσει σε μια κανναβίσια κατοικία και να φάει φαγητό κάνναβης, που έτρωγαν οι πρόγονοί μας. Μάλλον ήταν κάτι πολύ νόστιμο.

Σύμφωνα με το αντρόγυνο μια κατοικία κάνναβης βρίσκεται υπό κατασκευή για τουλάχιστον ενάμιση χρόνο. Το πρώτο στάδιο είναι η τοποθέτηση των θεμελίων. Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, η εργασία μπορεί να διαρκέσει έως και δύο εβδομάδες. Το δεύτερο στάδιο είναι η κατασκευή ενός πλαισίου, το οποίο διαρκεί αρκετούς μήνες. Το επόμενο βήμα είναι η οικοδόμηση μιας στέγης, η οποία απαιτεί επίσης σκληρή δουλειά. Ο χρόνος που ξοδεύεται εξαρτάται από την τεχνολογία. Ο Έντουαρντ και η Όλγα χρησιμοποίησαν για την οικία τους το γκοντ (ΣτΜ:. ή δράνκα, ή σίνδελ (γερ. – Schindel) – ένα υλικό στέγης με τη μορφή πλάκας από ξύλο…):

— Το οἰκητήριον θα πρέπει να είναι αυτόνομο – από πίσω ένα κελάρι όπου αποθηκεύουν και διατηρούν όλο το χρόνο σπιτικά τουρσιά, κομπόστες και κονσέρβες, καθώς και πατάτες. Το νερό εισέρχεται από μια πηγή υπό πίεση. Παραμένει ζεστό και φωτεινό. Εμείς θα προσπαθήσουμε να κάνουμε και τους ηλιακούς συλλέκτες για να δούμε πόσοι αρκούν, και μια καλή σόμπα θέρμανσης.

Σε αυτό το σπίτι θέλουμε να δημιουργήσουμε μια αίσθηση δέσμευσης με την γη.

Οι ερευνητικές εργασίες της κάνναβης εφαρμόστηκαν προηγουμένως από το ζευγάρι στην περιοχή Γιάβοριβ. Το σπίτι στο Σλάβσκο ήδη είναι το τρίτο έργο τέτοιου είδους.

Πετρέλαιο

— Αρχικά φαίνεται ότι το πετρέλαιο είναι κάτι μαύρο που μυρίζει άσχημα. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι πετρελαίου, σε διαφορετικά χρώματα και έχουν πολύ ευχάριστη οσμή. Είναι ένα φυσικό υλικό και αφήνει τη δυνατότητα ανταλλαγής αέρα. Επίσης κι εσωτερικά: ένα ξύλινο σπίτι μπορεί να καλυφθεί με κάποιο κερί, τερεβινθίνη – με φυσικές πτητικές ουσίες που δεν είναι επιβλαβείς. Τότε αυτό το σπίτι μπορεί να θεωρείτε οικολογικό.

Ο Έντουαρντ και η Όλγα χρησιμοποιούν καστανό πετρέλαιο. Έχει, όπως είπαν, πλεονεκτήματα έναντι του παραδοσιακού:

— Το μαύρο δίνει αρνητικό οπτικό αποτέλεσμα ενώ το καφέ είναι καλό για να καλύψει το σπίτι – είναι φτηνό, αποτελεσματικό, έχει καλή οσμή.

Πηλός

Για την Όλγα κατά την επιλογή και την εργασία με το υλικό είναι πολύ σημαντικές οι απτικές αισθήσεις:

— Αυτές οι μυρωδιές για μένα είναι σημαντικές. Με τα χέρια μου φτιάχνω το πάτωμα, κάμω τους τοίχους, ανακατεύω όλες τις μπογιές. Για παράδειγμα, αυτός ο τοίχος είναι ένα μίγμα από κερί, τερεβινθέλαιο, λινέλαιο και βαφή τερακότα. Αυτή είναι μια ιερή διαδικασία. Το δάπεδο είναι από αιθάλη, άργιλο, ασβέστη, τερεβινθέλαιο. Είναι μια μαγεία να βράζονται όλα πάνω σε μια σόμπα.

Σύμφωνα με την αρχιτέκτονα, είναι δυνατόν να δημιουργηθεί πάτωμα από πηλό – ένα απλό και φυσικό υλικό που απορροφά επιβλαβή εξάτμιση. Ο πηλός είναι ένα ανθεκτικό υλικό, χρησιμοποιείται επίσης επανειλημμένα, που αποτρέπει σχηματισμό νέων αποβλήτων. Χάρη τον πηλό, το σπίτι διατηρείται ζεστό μέσα ακόμη και με την ελάχιστη κατανάλωση καυσίμου.

Φιλοσοφία της οικολογικής κατασκευής

Στα Ελληνικά «ο οίκος» σημαίνει σπίτι, περιβάλλον ζωής ενός ανθρώπου, που είναι ένα αναπόσπαστο του μέρος. Το σπίτι είναι ἱερό τοπίο, ένα ειδικό μέρος που δεσμεύει τη γη με το ουρανό, τους ανθρώπους με την ανώτερη δύναμη και τους ρόλους τους στο χώρο, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Υπάρχει πάντα μια μαγεία του σπιτιού που δίνει προστασία, αποκαθιστά τις δυνάμεις, ενώνει τους ανθρώπους πολλών γενεών. Σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες, η χρήση των φυσικών υλικών που χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας στην κατασκευή όχι μόνο μας συνδέει με την ιστορία αλλά και μας δίνει τη δύναμη να μεταβιβάσουμε την αρχαία εμπειρία σε σύγχρονα κτίρια:

— Γιατί είναι όλα αυτά; Είναι για να νιώσετε τη μαγεία του αρχαϊκού, τη μαγεία των φυσικών πραγμάτων. Πολλοί άνθρωποι μπορούν να το παρακολουθήσουν ή να το δουν και να πουν: ωραία είναι αλλά όχι να ζούμε εδώ, δεν είναι ρεαλιστικό. Ουσιαστικά, αυτό οφείλεται στον μύθο αρχαϊκού – ότι είναι απαρχαιωμένο, πάει και τελείωσε. Όμως και η ιδέα μας είναι πρωταρχική – το αρχαϊκό να το εκσυγχρονίσουμε και να πάρουμε τη συναισθηματική συνιστώσα του αρχαϊκού, αλλά εκμεταλλευόμενοι όλα τα τεχνικά οφέλη του σύγχρονου πολιτισμού.

Το αντρόγυνο λέει πως κατά το σχεδιασμό των έργων, προσανατολίζονται κυρίως στη διαίσθηση, στα δικά τους συναισθήματα, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τους βασικούς νόμους της οικοδόμησης:

— Βάση κτιρίου, — Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό πράγμα, για παράδειγμα, ο προσανατολισμός του σπιτιού. Στην πραγματικότητα, πιθανώς είναι μια από τις δυσκολότερες στιγμές. Ας πούμε ακόμη και γι αυτό το σπιτάκι. Ήταν το πρώτο σε αυτό το συγκρότημα. Σκεφτήκαμε: προς τα εδώ θα είναι τα παράθυρα, ή προς τα εκεί. Αυτό το πρώτο βήμα είναι τόσο δύσκολο να γίνει, γιατί πρέπει να είναι σωστά προσανατολισμένο στο χώρο. Είναι η μεγαλύτερη ευθύνη.

Η Όλγα λέει πως τα φυσικά υλικά έχουν το δικό τους χαρακτήρα, στον οποίο πρέπει να προσαρμοστείς:

— Έχω μια τέτοια στάση απέναντι στην κατοικία μου, ότι αυτό είναι το παιδί μας. Μου αρέσει ακόμη και κάθε ελάττωμα σε αυτό το σπίτι. Αυτή η ανισότητα. Για κάποιο λόγο, αντίθετα, γίνεται πλεονέκτημα, δεν ξέρω, μπορεί να είναι κάτι δικό μου. Η ατέλεια είναι τέλεια. Αρχίζεις να χτίζεις από ξύλο, πρέπει να δώσεις το δικαίωμα να σπάσει αυτό το ξύλο. Μπορεί επίσης να ζήσει τη ζωή του. Δηλαδή, αυτό δεν πρέπει να αντιμετωπίζετε σαν τραγωδία. Λοιπόν, θα δουλέψει, θα είναι ποιοτικό, θα είναι αξιόπιστο, υπάρχουν μερικά πράγματα, τα υλικά που πρέπει να τους δώσεις την ευκαιρία να αυτοεκδηλωθούν.

Το ζευγάρι καλεί τους τελειομανείς να έρθουν εδώ, να ζήσουν και να καταλάβουν αν τους ταιριάζει η θέση και η στάση απέναντι στα πράγματα:

— Αυτά τα υλικά ζουν τη ζωή τους. Και ο καθένας έχει το δικαίωμα να είναι όπως είναι.

Το Σλάβσκο έμαθε την Όλγα και τον Έντουαρντ να κατανοήσουν την ψυχολογία των ανθρώπων και τις ιδιαιτερότητές τους:

— Οι σχέσεις με τους ανθρώπους είναι μάλλον το κύριο πράγμα. Να μάθετε πώς να το χειρίζεστε έτσι ώστε να είναι εύκολο για σας, γιατί δεν γίνεται χωρίς αυτό. Όλοι οι άνθρωποι είναι θετικοί, ο καθένας έχει κάτι θετικό για το οποίο πρέπει να αγωνιζόμαστε και να επικοινωνούμε σε αυτό το επίπεδο. Απλώς πρέπει να σέβεστε τους ανθρώπους με τους οποίους εργάζεστε, ακόμη και έναν εργάτη που σκάβει ένα λάκκο εκεί. Αυτό δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα που μπορεί να κάνει κάποιος. Για εσάς ο φθηνότερος, ο ευκολότερος και πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι να το σεβαστείτε. Να σέβεστε όλους τους άλλους ανθρώπους με τους οποίους εργάζεστε. Να εκτιμήσετε το γεγονός ότι σας δίνει το χρόνο του, που εργάζεται για σας. Δεν υπάρχουν κακοί άνθρωποι. Όπως είστε μαζί τους, έτσι είναι αυτοί, σας καθρεφτίζουν.

Για τον Έντουαρντ και την Όλγα, όλοι οι συμμετέχοντες στη διαδικασία οικοδόμησης είναι σημαντικοί. Το πρότζεκτ δεν το θεωρούν αμιγώς δικό τους, είναι σύνθετο, γιατί είναι ένα είδος ιδιόμορφου συνδυασμού όλων εκείνων που συνέβαλαν στην δόμηση της κατοικίας.

— Χωρίς συνεργασία και ανταλλαγή ιδεών, κανένα έργο δεν θα έχει μέλλον και θα παραμείνει στα όνειρα – έτσι πιστεύουν οι σύζυγοι.

Έλλειψη πληροφοριών

Στην Ουκρανία μέχρι στιγμής αναλαμβάνουν οικολογική αρχιτεκτονική με κάποιες προφυλάξεις. Σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες η απόφαση να ασχοληθεί κανείς με την «πράσινη» κατοικία είναι ρίσκο. Εδώ είναι απαραίτητο να τηρούν τις τεχνολογίες τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι πελάτες και να είναι υπομονετικοί σε μια μακρά διαδικασία:

— Γιατί τόσοι λίγοι θέλουν να ασχολούνται με οικολογικά σπίτια? Δηλαδή, πολλοί θέλουν, αλλά μετά τις δύο πρώτες προσπάθειες, το παρατάνε, επειδή ξεκινούν προβλήματα – κάτι δεν έλαβαν υπόψη τους. Καταρχάς, παίρνει περισσότερο χρόνο. Μπορεί να μην ικανοποιεί το ότι είναι ακριβότερο και μακρύτερο. Μπορείτε να δείτε στο διαδίκτυο, να διαβάσετε σχετικά με την τεχνολογία, να το θεωρήσετε εξαιρετικό, αλλά δεν ξέρετε τις παρενέργειες που κανείς δεν σας λέει, καταλαβαίνετε; Και αυτές οι παρενέργειες είναι το κλειδί και η τεχνολογία χάνει το νόημα.

Ο Έντουαρντ λέει πως οι ιδέες των ανθρώπων για την οικολογική στέγαση είναι πολύ διαφορετικές:

— Άλλοι πιστεύουν ότι πρέπει να είναι πολύ φτηνό, άλλοι πιστεύουν ότι κοστίζει υπερβολικά. Στην πραγματικότητα, αποτελεί μια ενδιάμεση, προσιτή τιμή. Ένα τετραγωνικό τέτοιων κατοικιών κοστίζει 450-600 δολάρια. Εάν είναι μικρό σπίτι, είναι λίγο πιο ακριβό, επειδή όσο μεγαλύτερη είναι η συνολική έκταση τόσο φθηνότερο είναι. Αυτά είναι, φυσιολογικά, προσιτά πράγματα. Η μόνη χροιά – κατασκευάζεται επί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, χρειάζεται χρόνο να στεγνώσει πολύ καλά, οι τοίχοι πρέπει να αεριστούν, τα ποντίκια έχουν να φάνε τους τελευταίους σπόρους από τους τοίχους. Χρειάζεται χρόνος για να ικανοποιηθούν οι φυσικές ανάγκες όλων σε κάθε φάση.

Συνήθως, εξηγούν οι αρχιτέκτονες, οι άνθρωποι έχουν την επιθυμία να οικοδομήσουν ένα οικολογικό σπίτι για διάφορους λόγους: φροντίζοντας τη δική τους υγεία, την ικανότητα να παρέχουν άνεση στο σύγχρονο επίπεδο, καθώς και τη διατήρηση των πόρων και τη μείωση των αποβλήτων:

— Στην πραγματικότητα, με την εν λόγω οικολογία, δηλαδή τα κριτήρια της, είναι αναμεμειγμένα. Υπάρχουν κοινωνικές όψεις και οι όψεις της υγείας. Σύμφωνα με μελέτες, μόνο το 13% του πληθυσμού ενδιαφέρεται για την κοινωνική όψη: είναι χρήσιμο για τον πλανήτη Γη, πώς να χρησιμοποιηθεί η ελάχιστη ενέργεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται μόνο για την υγεία τους, την άνεση τους. Για τους ηλιακούς συλλέκτες και τα πάνελ ο καθένας ρωτάει – πότε θα μου αποδώσει? Απαντώ ότι αυτό δεν θα σας αποδώσει ποτέ. Αλλά αν θέλετε να αισθανθείτε ότι εσείς έχετε μειώσει το φορτίο στον πλανήτη Γη, τότε θα νιώθετε άνετα. Στη συνέχεια, πραγματικά θα σας αποδώσει. Δηλαδή, τα πράγματα που κάνετε σωστά: ανακυκλώνετε σκουπίδια, βοηθάτε τις γιαγιάδες – είναι οικολογικά. Αυτό είναι από τον Ζαδάν (укр.. – Жадан), κατά τη γνώμη μου, στο «Ντέπες Μοδ» [ΣτΜ: (re-edition) Sergey Zhadan. «Depeche Mode». Kharkiv: «KSD». 2015. 235 p. ISBN 978-966-14-9984-2 (e-book), ISBN 978-966-14-9096-2 (Paperback)]. Έλεγε, αν ακολουθείτε ορισμένους κανόνες – βουρτσίζετε τα δόντια σας, βοηθάτε τις γιαγιάδες, μοιράζεσαι τα πράγματα με τους φίλους, τότε αρχίζει και να δουλεύει. Και είναι κάπως έτσι με την οικολογία. Εάν έχετε την δυνατότητα — υπάρχουν πέντε χιλιάδες για να θέσουν τα πάνελ για να ζεστάνουν το νερό, αυτό είναι μια κοινωνική όψη. Επιπλέον, εάν μπορείτε να κάνετε ένα σπίτι όπου δεν χρειάζεστε κλιματιστικό και έχετε άνεση, τότε είναι οικολογικό. Εάν δεν έχετε μια πρόσθετη οσμή από μοριοσανίδες, τότε αυτό είναι ένα αίσθημα άνεσης.

Όταν οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη και έχουν την δυνατότητα να οικοδομήσουν οικολογική στέγαση, αντανακλούν συχνά μερικές ζωτικές τους ανάγκες καθώς και τις ψυχολογικές απαιτήσεις:

— Όταν ξεκινάει η οικοδόμηση ενός σπιτιού, έχεις μια συγκεκριμένη διαδικασία, επειδή όταν κάποιος που θέλει ένα σπίτι, έρχεται και έχει πολλές ιδέες από παιδικές επιβληθείσες ή κοινωνικές όψεις, τα αντικείμενα κύρους, τα μη πραγματοποιημένα παιδικά όνειρα και με εκείνο το χάος πρέπει να ψυχολογείς το άτομο, να κατανοήσεις που είναι η πραγματική ανάγκη και που το καταναγκαστικό.

Για παράδειγμα, ένα άτομο με έλλειψη επικοινωνίας μπορεί να παραγγείλει μια τεράστια τραπεζαρία με ένα γιγαντιαίο τραπέζι αντί σήμερα, κιόλας, να μιλήσει με φίλους, να καλέσει συμμαθητές, να πάει κάπου να κουβεντιάζει, – ονειρεύεται το αύριο και επενδύει σε αυτό που κάποτε θα είχε. Είναι πολύ ενδιαφέρον, αν χτίζαμε και παρακολουθούσαμε καθώς οι άνθρωποι ολοκληρώνουν την μοίρα τους. Όταν κάποιος παίρνει αυτό που θέλει, δεν πραγματοποιεί τα όνειρα του. Δηλαδή, δεν τρέχουν οι επισκέπτες για να κάτσουνε σ΄ αυτό το τραπέζι, καταλαβαίνετε; Αυτή είναι μια πολύ συγκεκριμένη διαδικασία σχεδιασμού. Και ένα πολύ υπεύθυνο πράγμα, επειδή όχι μόνο σχεδιάζεις τους τοίχους, σχεδιάζεις τη ζωή αυτού του ατόμου και πως θα αισθανθεί σ ‘αυτό το χώρο.

Το ζευγάρι αρχιτέκτονες έτσι καθορίζει την περιβαλλοντική, οικολογική οικοδόμηση:

— Η οικολογία είναι ο βέλτιστος χώρος που χρειάζεστε για τη ζωή, τα χαρακτηριστικά της, η ικανότητα να μη πετάτε πράγματα που δεν χρειάζονται πέταμα. Είναι η συνειδητοποίηση τι πραγματικά πρέπει να γίνει.

Η εκτίμηση της επικοινωνίας

Για τους αρχιτέκτονες, η κοινωνική συνιστώσα ενός περιβαλλοντικού έργου είναι εξαιρετικά σημαντική. Η Όλγα και ο Έντουαρντ άρχισαν να αναπτύσσουν διάφορα δημιουργικά προγράμματα, προσκαλώντας φίλους και γνωστούς για ανταλλαγή εμπειριών, γνώσεων και ιδεών σε διάφορους τομείς – από την αειφόρο αρχιτεκτονική και τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες ή την ανανεώσιμη ενέργεια σε έργα φωτογράφων, καλλιτεχνών και δημοσιογράφων. Τονίζουν τη σημασία της επικοινωνίας, διότι στη διαδικασία της επικοινωνίας βρίσκουν τρελές ιδέες που μπορούν στη συνέχεια να γίνουν πραγματικότητα, καθώς ανιχνεύονται θαυμαστές ή ομοϊδεάτες:

— Είναι σαν ένα αποτέλεσμα για να επιτευχθεί μια κατάσταση — όλοι επικοινωνούν. Ο φίλος φωτογράφος μας λέει τι περνά για να φτάνει στην φωτογράφιση της εικόνας που βλέπει. Κάποιος άλλος ασχολείται με την επισκευή των πλοίων, και μιλάει σαν κάτι δικό του. Η ανθρώπινη επικοινωνία είναι ένα εξαιρετικό δώρο. Αυτό που μπορεί να δώσει – είναι εξαιρετικό.

Υπήρξε μια κοινωνιολογική έρευνα: ρώτησαν αυτούς που είχαν ζήσει τη ζωή τους: Τι θα ήθελαν να επιστρέψουν στη ζωή τους, δηλαδή αυτά που τους έλειπαν. Είπαν πως δεν μίλησαν αρκετά με τους φίλους τους. Αντ ‘αυτού, έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή στην δουλειά, στις φαντασίες τους, έζησαν για το μέλλον. Η επικοινωνία, η οποία δίνει απίστευτη ικανοποίηση, πρέπει να επιστραφεί. Με την επικοινωνία γεννιούνται τα πράγματα. Σχεδιάζουμε να δημιουργήσουμε το χώρο για συνεργασίες και ανταλλαγές μεταξύ ανθρώπων. Αν έχετε φαντασίες ή ιδέες που κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται γι αυτές μπορεί να ενδιαφερθούν εδώ, καταλαβαίνετε; Μπορείτε να έρθετε, να μιλήσετε, να δημιουργήσετε διαφορετικά πράγματα.

Τώρα στις κατοικίας έρχονται οι θεατρικές ομάδες που πραγματοποιούν τα προγράμματά τους. Πραγματοποιούνται και καλλιτεχνικές θεραπείες, μαθήματα γιόγκα ή δημιουργικά εργαστήρια. Η Όλγα και ο Έντουαρντ τους καλωσορίζουν όλους:

— Ποτέ δεν έχουμε απώτερο στόχο, αντιδρούμε σε καταστάσεις, συναισθήματα, επιθυμίες. Δηλαδή, όταν υπάρχει μια αρχική καθαρή επιθυμία, τότε όλα τα άλλα τραβιούνται στο πλαίσιο του πρότζεκτ.

Σχέδια αντί τα όνειρα

— Ίσως παρεξηγώ τη λέξη «όνειρο», αλλά για μένα είναι κάπως εξωπραγματικό. Είναι κάτι που ονειρεύεσαι αλλά δεν γίνετε πραγματικότητα. Το έχουμε αλλιώς. Ξεκινάμε και κάνουμε. Είναι πραγματικά κάτι αξιόπιστο όταν κάνετε ό,τι θέλετε, και έχει να κάνει με τους ανθρώπους που τους θέλετε.

— Ίσως το αίσθημα της ευτυχίας σε κάθε στιγμή είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα.

Τώρα στο μέρος του Δημιουργικού Οίκου χτίζεται ένα οικολογικό εστιατόριο όπου θα κληθούν οι σεφ για να πραγματοποιήσουν μαθήματα, εξοικείωση με διαφορετικές γεύσεις και τις κουζίνες του κόσμου:

— Αυτή η κουζίνα χωρίζεται από τούβλα, θα υπάρχει μια εστία, πάνω την οποία θα μαγειρέψουμε, από την άλλη πλευρά θα είναι ένας κλίβανος θέρμανσης. Στην πραγματικότητα, θα είναι δυνατόν να δοκιμάσετε διαφορετικά πιάτα, να προσκαλέσετε διάφορους ανθρώπους που μπορούν να έχουν κάτι ενδιαφέρον να μαγειρέψουν, να πειραματιστούν.

Επιπλέον, η οικογένεια των αρχιτεκτόνων έχει την ιδέα να διοργανώσει ένα είδος έκθεσης των επιτευγμάτων της οικολογικής οικοδόμησης. Εδώ θα έρθουν όσοι θέλουν να σιγουρευτούν ότι οι περιβαλλοντικές τεχνολογίες είναι εφικτές, να νιώθουν τα υλικά στο άγγιγμα:

— Θέλουμε να προσπαθήσουμε να οικοδομήσουμε και να αξιοποιήσουμε αυτά τα πράγματα, να δούμε πώς συμπεριφέρονται. Για να μπορούν οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται να το ζήσουν, να αισθάνονται, να δουν αν τους ταιριάζει και αν το χρειάζονται.

Ο καθένας μπορεί να πάρει μια ολιστική αντίληψη για το πώς λειτουργούν, ας πούμε, οι ηλιακοί συλλέκτες. Πόσο αποτελεσματικά είναι το χειμώνα, δηλαδή να δούνε την απόδοση θερμότητας, να μπορούν να συγκρίνουν μια διαφορετική πηγή ενέργειας με τις παραδοσιακές.

Τώρα το ανδρόγυνο εργάζεται με ένα εργαστήριο παραμονής για καλλιτέχνες, όπου θα μπορούν να δημιουργούν, να εφευρίσκουν νέες ιδέες και να εργάζονται πάνω σε αυτές. Οι αρχιτέκτονες λένε ότι πρωτόμαθαν για τέτοια δημιουργικά κελιά κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους:

— Υπάρχει ένα δημοφιλές πράγμα — Δημιουργικός Οίκος. Ο καλλιτέχνης ή συγγραφέας έρχεται για κάνα μήνα, δημιουργεί και τα αποτελέσματα της δραστηριότητάς του αποτελούν μια έκθεση, μια παρουσίαση. Θέλουμε επίσης να το κάνουμε κι αυτό. Επίτηδες ταξιδέψαμε στην Ισπανία, κοντά στη Βαρκελώνη βρήκαμε παρόμοιους Οίκους, συναντηθήκαμε με ανθρώπους. Μια κατοικία διατηρείται από τους Ολλανδούς, η άλλη από Νορβηγούς. Εδώ ο κόσμος είναι τόσο αλληλένδετος.

Ο μελλοντικός οίκος τέχνης είναι ένας χώρος όπου θα διασταυρωθούν μονοπάτια δημιουργικών ανθρώπων και θα συνδυαστούν διαφορετικοί χώροι τέχνης:

— Στη διασταύρωση των διαφόρων κλάδων δημιουργούνται λαμπρά πράγματα. Το κύριο πράγμα – να δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα που θα ενθαρρύνει τους ανθρώπους στη δημιουργικότητα. Θα ήθελα να έρχονται εδώ.

Καθώς γυρίζαμε

Παρακολουθήστε το βιντεομπλόγκ μας για το πως φύγαμε από το Κίεβο, πολύ μακρύς ο δρόμος από το Λβιβ και το Μόρσιν, με μικρές εκδρομές στους τόπους των συνεργατών μας και τέλος η άφιξη μας στην Όλγα και τον Έντουαρντ, αρχιτέκτονες που δημιούργησαν το πειραματικό τους χώρο οικολογικής κατασκευής στο Σλάβσκε