Ορεινός σιδηρόδρομος στενού εύρους: Το Τραμ των Καρπαθίων

Καλή σας ημέρα! Καλωσήρθατε στο τραμ των Καρπαθίων. Με λένε Τζβίνκα και θα είμαι η ξεναγός σας στο ταξίδι. Να σας ενημερώσω για τους κανόνες που πρέπει να ακολουθείτε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Μπορείτε να ανεβαίνετε και να κατεβαίνετε από το τραμ μόνο αφού έχει σταματήσει. Ο πιο σημαντικός κανόνας είναι να αφήσετε όλες τις αρνητικές σας σκέψεις και συναισθήματα σε αυτή εδώ την αποβάθρα, ώστε να τις πάρει ο άνεμος και να πάρετε για συντροφιά την καλή διάθεση και το θετικό πνεύμα.

Αυτή είναι η αρχή της ξενάγησης στο σιδηρόδρομο στενού εύρους της Βιγόντα ή, όπως αποκαλείται, το τραμ των Καρπαθίων. Η διαδρομή ξεκινάει από τη Βιγόντα και ελίσσεται ανάμεσα στα βουνά, κατά μήκος του γραφικού ποταμού Μιζούνκα.

Από τους Αυστριακούς βαρόνους στους Ουκρανούς τουρίστες

Το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ήταν μια περίοδος βιομηχανικής άνθισης της Αυστρο-ουγγρικής Αυτοκρατορίας. Δεδομένου ότι η Γαλιτσία ήταν τότε μέρος της πρώην αυτοκρατορίας, επηρεάστηκε επίσης από αυτή τη διαδικασία. Τα ουκρανικά Καρπάθια Όρη ήταν καλυμμένα με πυκνά δάση. Υπήρξε σημαντική αύξηση στη ζήτηση για ξυλεία που οδήγησε σε εκτεταμένη αποψίλωση περιοχών για υλοτομία. Αυτό είχε σα συνέπεια την ανάγκη για νέα μέσα μεταφοράς.

Το 1873, ο Αυστριακός βαρόνος Leopold Popper von Podhragy έφτασε στη Βιγόντα και αγόρασε μια επιχείρηση επεξεργασίας ξυλείας. Έτσι, η Βιγόντα απέκτησε ένα ατμοκίνητο ταρτάκ (Ταρτάκ: πριονιστήριο), και το Στάρι Μιζούν απέκτησε εργοστάσιο ξυλείας. Ο Popper ξεκίνησε την κατασκευή το πρώτου στενού σιδηροδρόμου των Καρπαθίων το 1890. Το πρώτο τμήμα, μήκους 3 χιλιομέτρων, ένωσε τη Βιγόντα με το εργοστάσιο στο Στάρι Μιζούν.

Λόγω του ξεσπάσματος του 1ου παγκοσμίου πολέμου, ο βαρόνος Popper αναγκάστηκε να κλείσει τις επιχειρήσεις του στα Καρπάθια. Πούλησε το σιδηρόδρομο σε ένα Βρετανό, ενώ από το 1918 μια πολωνική εταιρία ανέλαβε να επεκτείνει την κατασκευή του σιδηροδρόμου πέρα από το Στάρι Μιζούν, κατά μήκος της κοιλάδας Μιζούνκα. Η κύρια γραμμή επεκτάθηκε μέχρι την οριογραμμή του Σόμπολ.

Εκτός από την κύρια γραμμή, στρώθηκε επίσης και μια δεύτερη γραμμή στενού εύρους. Το 1913 ξεκίνησε η κατασκευή μιας σιδηροδρομικής γραμμής 21 χιλιομέτρων στην κοιλάδα του ποταμού Σβίτσα, η οποία ένωσε τη Βιγόντα με τη Λιουντβίκιβκα. Εντούτοις, οι εργασίες σταμάτησαν  μετά από ένα χρόνο. Μόνο 23 χρόνια αργότερα, έγινε επέκταση της γραμμής: έφτασε τα 65 χιλιόμετρα μήκος και τελείωσε με τους τερματικούς σταθμούς «Μπέσκιντ» και «Σβίτσα».

Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, οι δύο γραμμές ενώθηκαν σε μία, κάτι που έδωσε το έναυσμα για την κατασκευή περεταίρω διακλαδώσεων. Εκείνη την εποχή, το σιδηρόδρομος της Βιγόντα είχε φτάσει τα 180 χμ. Ύστερα, η υλοτομική δραστηριότητα μειώθηκε και ο σιδηρόδρομος άρχισε να παρακμάζει. Το 1990, το μήκος του δικτύου είχε μειωθεί στα 135 χμ. Το 1998 ισχυρές πλημμύρες παρέσυραν τις μισές χαράξεις.

Το 2000, η εταιρία «Uniplyt» έκανε έναρξη εργασιών στη Βιγόντα. Οι ιδρυτές της εταιρίας είχαν στόχο να ανακτήσουν το κύρος της Βιγόντα ως τόπο επεξεργασίας ξυλείας και να ανεγείρουν ένα εργοστάσιο παραγωγής κόντρα-πλακέ. Για να παράγουν κόντρα-πλακέ, χρειαζόντουσαν ξυλεία. Για να προμηθευτούν ξυλεία και να τη μεταφέρουν, έπρεπε να αποκαταστήσουν το σιδηρόδρομο. Εκείνη την εποχή, μόνο 7 χμ γραμμών ήταν σε λειτουργική κατάσταση. Η εταιρία κατάφερε να αποκαταστήσει 75 χιλιόμετρα. Από εκείνη τη στιγμή, η γραμμή χρησιμοποιείται για εμπορικές αμαξοστοιχία και τραίνα μεταφοράς ξυλοκόπων. Το 2003, το τραίνο ονομάστηκε «το Τραμ των Καρπαθίων» από τότε χρησιμοποιείται ακόμη και για μεταφορά τουριστών.

Ο στόλος του «Τραμ των Καρπαθίων» περιλαμβάνει την αυτοκινητάμαξα TΥ6П-0037, δύο επιβατάμαξες και μια ανοιχτή πλατφόρμα. Ο συρμός αποτελείται από την αυτοκινητάμαξα με 12 θέσεις τουριστών, που προσφέρουν πλεονεκτική θέση στα χειριστήρια του μηχανοδηγού και δύο επιβατάμαξες: μία κλειστή με άνετες θέσεις και μία ανοιχτή, ενώ ακολουθεί και η ανοιχτή πλατφόρμα.

Το πρώτο δρομολόγιο. Λιούμπομιρ

Ο Λιούμπομιρ Γιάτσκιβ ήταν από τους πρώτους που ξεκίνησαν να δουλεύουν με σκοπό να κάνουν το χωριό ελκυστικό στους τουρίστες και ξεκίνησαν την αποκατάσταση του σιδηροδρόμου.

Το 2003, οι Μπόικο (ουκρανική εθνοτική ομάδα) από όλη την Ουκρανία συγκεντρώθηκαν στο 5ο Φεστιβάλ Μπόικο για να δείξουν τα έθιμά τους και τις παραδόσεις τους και για να προωθήσουν το αυθεντικό φολκλόρ Μπόικο και να ξαναζωντανέψουν τις εθνικές τους τέχνες. Ο Λιούμπομιρ, που τότε δούλευε στην τοπική αυτοδιοίκηση και ήταν υπεύθυνος για τον τουρισμό, είχε μια ιδέα για να οργανώσει το πρώτο δρομολόγιο:

—Ήρθαν Μπόικο από όλη την Ουκρανία και έλεγαν πόσο θαυμάσιο ήταν και ότι δεν είχαν ξαναδεί κάτι παρόμοιο. Αρχίσαμε να το αναπτύσσουμε. Αρχικά ήταν ένα βαγόνι, μετά κι ένα ακόμη και ακολούθησαν και ανοιχτά βαγόνια. Μας ωφέλησε σημαντικά η συνεργασία μας με άλλους σιδηροδρόμους στενού εύρους, όπως ρουμανικούς, πολωνικούς και αυστριακούς.

Ο Λιούμπομιρ μας είπε ότι η «Uniplyt» διεξήγαγε μόνο έκτακτα τουριστικά δρομολόγια, αλλά ήθελαν να τα κάνουν σε κανονική βάση:

— Χάρη στη συνεργασία με την «Uniplyt», καταφέραμε να πραγματοποιήσουμε τα σχέδιά μας. Εκτός από Δευτέρες και Τρίτες, που είναι μέρες αργίας, είμαστε ανοιχτά όλη την εβδομάδα και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Απλά φανταστείτε να ταξιδεύετε με το τραίνο, δίπλα σε λόφους χιονιού δύο και τριών μέτρων. Η καλύτερη εποχή για τη μεταφορά ξυλείας είναι ο χειμώνας. Ο σιδηρόδρομος καθαρίζεται και συμφωνούμε το πρόγραμμά μας με την «Uniplyt». Το έργο είναι μέρους του διασυνοριακού προγράμματος «Ουγγαρία – Σλοβακία – Ρουμανία ­– Ουκρανία». Έχει στόχο τη διατήρηση της ιστορικής και φυσικής κληρονομιάς γύρω από τους σιδηροδρόμους στενού εύρους. Εμείς έχουμε και βιομηχανικές και τουριστικές διαδρομές. Κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών, δείχνουμε στους ανθρώπους πώς κόβεται και συλλέγεται η ξυλεία.

Τα τουριστικά ταξίδια πραγματοποιούνται κάθε Σαββατοκύριακο. Υπάρχουν δύο επιλογές: Ένα κανονικό τετράωρο δρομολόγιο από τη Βιγόντα στο Ντιμπόβι Κουτ και τους καταρράκτες του Μιζούν ή μια ορεινή διαδρομή που διαρκεί 8 ώρες μαζί με τις στάσεις. Η δεύτερη διαδρομή ξεκινά από τη Βιγόντα και περνάει από Σιρκοβέτς, Στάρι [παλαιό] και Νόβι [νέο] Μιζούν, Ντουμπόβι Κουτ, δασοκομία του Σολότιβνο και Μίντουνοκ.

Στην αρχή, η ομάδα του «Τραμ των Καρπαθίων» αποτελούνταν από μόνο δύο άτομα και τώρα υπάρχουν επτά. Παρόλα αυτά, ο Λιούμπομιρ ανησυχεί για την έλλειψη ανθρωπίνων πόρων:

— Για παράδειγμα, έξι άτομα έγραψαν τη διπλωματική τους με θέματα σχετικά με το δικό μας τραμ των Καρπαθίων. Η Τζβίνκα, η ξεναγός μας είναι ανάμεσα στους παραπάνω. Εφαρμόσαμε ακόμη και μερικές ιδέες της στη δουλειά μας. Νομίζω ότι είναι θαυμάσιο που νέοι άνθρωποι συνεισφέρουν στην υλοποίηση νέων πρωτοβουλιών. Μέχρι στιγμής, επαγγελματική εκπαίδευση προσφέρεται μόνο στο Λβιβ. Εννοώ τους μπρίνζαρ. Αυτό είναι πρόβλημα, γιατί αυτοί που ήξεραν να οδηγούν το τραίνο οδεύουν προς τη σύνταξη. Αλλά πιστεύω ότι υπάρχει λύση. Πέρυσι, εμείς στείλαμε ένα άτομο και η «Uniplyt» δύο άτομα. Φέτος, έχουμε επίσης σκοπό να στείλουμε άτομα για εκπαίδευση. Προς το παρόν, δεν είναι ένα παραδοσιακό επάγγελμα, αλλά πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα γίνει.

Η εβδομαδιαία ροή τουριστών του σιδηροδρόμου είναι 500-700 άτομα. Όταν εγκαινιάστηκαν τα δρομολόγια, ήταν περίπου 300-500 επιβάτες και τώρα ο συνολικός του αριθμός έχει φτάσει τις 20.000. Ο Λιούμπομιρ λέει για αστείο ότι ο αριθμός των επιβατών που έχουν μεταφερθεί με το σιδηρόδρομο θα ξεπεράσει σύντομα τις 10 φορές τον πληθυσμό της Βιγόντα.

— Αυτή είναι μια μοναδική διαδομή. Σήμερα το «Τραμ των Καρπαθίων» είναι η κύρια τουριστική ατραξιόν. Έχει επίδραση στο εμπόριο, στον τρόπο ζωής, ακόμη και στο μουσείο. Παίζει ρόλο ως ένα μέρος όπου οι άνθρωποι μπορούν να χαλαρώσουν.

Κέντρο του σιδηροδρόμου της Βιγόντα

Τον Απρίλιο του 2016, εμφανίστηκε ένα μουσείο, απαράμιλλο στην Ουκρανία. Αυτό το φωτεινό και διώροφο κτήριο, που ήταν η κατοικία του βαρόνου Popper και ένα από τα παλαιότερα κτήρια στο χωριό, είναι τώρα ένα διαδραστικό μουσείο του σιδηροδρόμου της Βιγόντα. Όχι μόνο δεν απαγορεύεται να αγγίξετε τα εκθέματα, αλλά ενθαρρύνεστε ισχυρά να το κάνετε, μια και κάθε έκθεση απαιτεί διαδραστικότητα. Μπορείτε εύκολα να μπείτε στο λαγούμι μιας αλεπούς ή σε μια κουφάλα δέντρου, ή ακόμη να οδηγήσετε ένα τραίνο.

Οι επισκέπτες γνωρίζουν την ιστορία και τη φύση της περιοχής και ιδιαίτερα για τα ταρτάκ επεξεργασίας ξυλείας (πριονιστήρια). Επίσης μαθαίνουν για τη ζωή των εθνοτικών Μπόικο, τον πολιτισμό τους και τις παραδόσεις τους.

Τα εύσημα για το μουσείο πηγαίνουν στην Οκσάνα Φεντόροβιτς, την εκπρόσωπο του τουριστικού συνδέσμου του Ιβανο-Φρακίβσκ, που σχεδίασε το έργο και κέρδισε μια χορηγία για το χωριό. Αυτό είναι ένα κοινό έργο του συνδέσμου και του συμβουλίου του χωριού.

Χάρη στην Οκσάνα Φεντόροβιτς, κατάφεραν να ενώσουν τρία έργα: να αποκαταστήσουν την έπαυλη του βαρόνου, να ανοίξουν ένα μουσείο χλωρίδας και πανίδας των Καρπαθίων και να το συνδυάσουν με το σιδηροδρομικό μουσείο. Χρειάστηκαν τρεισήμισι χρόνια για να ολοκληρωθούν οι εργασίες.

— Το μέρος ήταν ερείπιο. Αυτή (η Οκσάνα Φεντόροβιτς) έκανε τα πάντα από το μηδέν. Ήταν δύσκολο.

Οι επισκέπτες του μουσείου έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν μια μοναδική ταινία για την ιστορία του σιδηροδρόμου της Βιγόντα.

Πριν να εργαστεί σε μουσείο, ο Σερχίι Αντρουσιάκ δούλευε ως δικηγόρος στο συμβούλιο του χωριού. Παρείχε νομική υποστήριξη για το έργο του μουσείου και μετά έγινε σύμβουλος του έργου.

— Μου άρεσε αυτός ο τουρισμός. Ακούω «ευχαριστώ» κάθε μέρα. Οι άνθρωποι εκφράζουν πραγματικά την ευγνωμοσύνη τους για τη δουλειά μας. Δεν είναι τόσο συνηθισμένο όταν μιλάμε για άλλες δουλειές. Οι άνθρωποι ενθουσιάζονται, τα παιδιά λένε ότι αυτό είναι το πιο κορυφαίο μουσείο του κόσμου. Έχουμε ένα βιβλίο επισκεπτών και ένα πίνακα όπου ο καθένας γράφει τις ευχές του.

Η έκθεση του μουσείου είναι το αποτέλεσμα της δουλειάς της Οκσάνα Φεντόροβιτς. Ο Λιούμπομιρ και ο Σερχίι εκφράζουν το θαυμασμό τους:

— Θέλαμε να ξεκινήσουμε ένα έργο αποκατάστασης του σιδηροδρόμου και ένα μουσείο σιδηροδρομικών θεμάτων αλλά δεν είχαμε χρήματα. Καμιά ιδιωτική εταιρία, όπως η «Uniplyt», δε θα επένδυε χρήματα. Και μετά εμφανίστηκε εκείνη… Δεν υπήρχε τίποτα που να μη μπορεί να το κάνει. Ανέλαβε αυτό το έργο, έκοψε τον προϋπολογισμό στο μισό εκατομμύριο ευρώ, αλλά κατάφερε να ανοίξει και το σιδηρόδρομο και το διαδραστικό μουσείο.

Κάποιοι από τους πιο συχνούς επισκέπτες του μουσείου είναι παιδιά και όχι μόνο γιατί μπορούν να αγγίξουν τα πάντα με τα χέρια τους, αλλά επίσης χάρη στα ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα. Στο χώρο υπάρχει ένα σχολείο οικολογίας, που είναι μέρος ενός φινλανδικού προγράμματος. Έχουν προμηθευτεί ειδικά βιβλία για παιδιά, σχεδίασαν βιβλία με ασκήσεις, υπάρχουν ακόμη μικροσκόπια και κιάλια. Τα παιδιά μαθαίνουν πώς να ανακυκλώνουν. Ο Σερχίι Αντρουσιάκ και η ομάδα του πασχίζουν για να οργανώσουν μαθήματα βιολογίας σε αυτό το μέρος.

— Τα παιδιά περνάνε τον περισσότερο χρόνο τους έξω, στο πάρκο. Έχουμε φορητές καρέκλες. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στις πεζοπορίες. Έχουμε αγοράσει μεγάλα, ισχυρά κιάλια, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παρατήρηση πουλιών. Μικροσκόπια που χρησιμοποιούμε για να μελετήσουμε τη δομή των φυτών.

Πέρα από το σιδηρόδρομο

Παλαιότερα, οι τουρίστες που έρχονταν για να ταξιδέψουν με το τραμ των Καρπαθίων δεν έμεναν πολύ χρόνο, αλλά τα πράγματα άλλαξαν όταν άνοιξε το μουσείο. Στην πραγματικότητα, είναι το μουσείο που τους κρατάει εδώ περισσότερο.

Στο κέντρο του χωριού, υπάρχει ένα κατάστημα με είδη δώρου που πουλά είδη φτιαγμένα από ντόπιους χειροτέχνες. Υπάρχει επίσης ένα εργαστήριο όπου παράγονται τα σουβενίρ:

— Ο κύριός μας στόχος είναι να προσελκύσουμε στο χωριό όσο περισσότερους τουρίστες είναι δυνατό. Με αυτόν τον τρόπο, συνεισφέρουμε ένα μέρος των εισοδημάτων στον προϋπολογισμό του χωριού. Όσο πιο εύρωστο το χωριό, τόσο περισσότερος κόσμος θα ξέρει για εμάς. Θα θέλαμε να πάρουμε μέρος και σε άλλα προγράμματα, να αναπτυχθούμε.

Ο Λιούμπομιρ Γιάτσκιβ σκοπεύει να αποκαταστήσει το παλιό σανατόριο και να το μετατρέψει σε ξενοδοχείο:

— Λοιπόν, πρότεινα να ανοίξουμε ένα ξενοδοχείο, όπως κάνουν στο εξωτερικό, αντί για σανατόριο. Το ξενοδοχείο θα παρέχει επαγγελματικές υπηρεσίας, όπως υπηρεσίες από πιστοποιημένους μασέρ. Σήμερα, θα ήταν δύσκολο να πάρεις άδεια για σανατόριο και θεωρείται εκτός μόδας να λειτουργείς τέτοια εγκατάσταση. Από την άλλη, η διαμονή σε ξενοδοχείο σου επιτρέπει να κάνεις ό,τι θέλεις: έρχεσαι, παίρνεις το κλειδί και κάνεις όπως σου αρέσει, είτε να μαζεύεις μανιτάρια, είναι να μένεις με το σύντροφό σου στο δωμάτιο για 5 μέρες, είτε να σου κάνουν μασάζ ή να απολαμβάνεις τα ιαματικά λουτρά.

Ωστόσο, το «Τραμ των Καρπαθίων» παραμένει ακόμη η κύρια τουριστική ατραξιόν. Πέρα από τη θέα που κόβει την ανάσα, υπάρχουν ακόμη ειδικές θεατρικές ξεναγήσεις που περιλαμβάνουν πολύ τραγούδι, διήγηση ιστοριών και ανέκδοτα.

Το πλήρωμα του τραίνου είναι πολύ οργανωμένο και δουλεύει σα ρολόι . Κατά κύριο λόγο, το πλήρωμα αποτελείται από τέσσερα άτομα: Τον προϊστάμενο, τον ξεναγό, τον μπρίνζαρ (πρόσωπο υπεύθυνο για την ασφάλεια) και το μηχανοδηγό.

Ο Όλεχ εργάζεται ως προϊστάμενος αμαξοστοιχίας και αρχι-ξεναγός σχεδόν από την αρχή των δρομολογίων με ξενάγηση. Ο Λιούμπομιρ τον προσκάλεσε στην ομάδα όταν σχεδίαζαν τα ταξίδια:

— Είχα ήδη αρχίσει να ψάχνω για συνεργάτες, γιατί πρώτα έρχεται η μηχανή και μετά ο οδηγός. Είμαι εξαιρετικά ευτυχής που τον συνάντησα.

Το «Τραμ των Καρπαθίων» διαθέτει επίσης και μια μουσική μπάντα:

— Θέλαμε να ενσταλάξουμε τη δική μας αυθεντική ουκρανική μουσική των Μπόικο στους ανθρώπους. Υπάρχουν και αυτοί που έρχονται από το Ντονέτσκ, το Ντνιπροπετρόφσκ ή ακόμη και το Τσερνιβτσί. Μας ρωτάνε «μπορείτε να μας παίξετε ένα ουκρανικό τραγούδι».

Άλλη μια ιδιαιτερότητα του τραμ των Καρπαθίων είναι το τραγούδι «Σταρένκυι τραμβάι» (το παλιό τραμ) της μπάντας «Πικκαρντίσκα Τέρτσια», που γράφτηκε για αυτή ακριβώς τη γραμμή. Τα μέλη της μπάντας εμπνεύστηκαν από το ταξίδι τους με το σιδηρόδρομο.

Το «Τραμ των Καρπαθίων» λειτουργεί όλο το χρόνο και οι τουρίστες έρχονται σε σμήνη:

— Έχουμε υπογράψει συμφωνίες με τουριστικά γραφεία του Τρουσκαβέτς, Μόρσιν, Λβιβ και Βιννίτσια. Επιπλέον, έχουμε πολλούς επισκέπτες από Λευκορωσία, Αυστρία, Πολωνία και Γερμανία. Με αυτόν τον τρόπο λέμε για τη δική μας γη των Μπόικο σε όλη την Ευρώπη.

Πώς φτιάξαμε το βίντεο&lt

Παρακολουθήστε το ταξίδι μας στον στενού εύρους σιδηρόδρομο των Καρπαθίων στη Βιγόντα, ακολουθούμενο από μια γρήγορη στάση στον Εθνικό Δρυμό Σκόλιβσκι Μπεσκίντι, όπου φυτεύονται νέα δέντρα.