Często obywatele krajów Europy Wschodniej i Środkowej, niezależnie od tego, gdzie się znajdują, nazywani są Rosjanami. Przez długi czas odrzucano to jako zwykłe stereotypy, ale w rzeczywistości świat patrzył na tę część Europy przez zamglone lustro, widząc coś nie do końca zrozumiałego, co zaczynało się tuż za Murem Berlińskim. Mur Berliński upadł, kraje zwalczyły komunizm i dyktatury, umierały w wojnach, odbudowywały swoją tożsamość z popiołów. Zamglone lustro wciąż jednak istnieje.
Dekolonizacja to podcast, w którym zastanowimy się nad tym, w jaki sposób można poprawić takie zniekształcone postrzeganie Europy Wschodniej i Środkowej oraz dlaczego przeciwdziałanie rosyjskim wpływom imperialnym ma kluczowe znaczenie dla przyszłości demokracji na całym świecie. W podcaście rozmawiamy z międzynarodowymi ekspertami z dziedzin historii, kultury, polityki, językoznawstwa, pamięci kolektywnej oraz informacji aby zdekonstruować dominującą rosyjską narrację i zbadać, czym naprawdę jest współczesna Europa.
Obserwuj Ukrainer in English, Ukrainer po polsku i Ukrainer v češtině, aby słuchać naszych rozmów w różnych językach.
Dekolonizacja w kontekście Ukrainy, Europy Wschodniej i Środkowej
Imperialistyczna Rosja w jej różnych formach – od czasów istnienia Imperium Rosyjskiego, przez ZSRR, po współczesną, putinowską, tworzyła sztuczne narracje, które wciąż trudno zdekonstruować. Powodem jest to, że zbudowane są na nich edukacyjne, akademickie, a często także intelektualne doktryny, które nadal dominują na świecie. Za każdym razem, gdy świat nie widzi problemu w nazywaniu ukraińskich artystów czy pisarzy Rosjanami, zamiast Ukraińcami, wymazuje tym samym istnienie milionów Ukraińców, którzy walczyli i umierali przez wieki za prawo Ukrainy do istnienia i zachowania swojej tożsamości, tych, którzy kontynuowali tę walkę na wschodzie Ukrainy i na Krymie w 2014 roku, a dziś odważnie walczą z rosyjskimi imperialistami i najeźdźcami.
W Europie Środkowej i Europie Wschodniej proces dekolonizacji wygląda dość podobnie, choć rozpoczął się wcześniej, gdy reżimy komunistyczne straciły kontrolę nad władzą. Proces ten obejmował złożone zjawisko narodowego przebudzenia i oporu wobec różnych form imperialnej kontroli, głównie sowieckiej, ale także tych wcześniejszych wpływów. Państwa takie jak Polska i Czechy doświadczyły odrodzenia tożsamości narodowej, którą reżimy komunistyczne próbowały stłumić. Po upadku ZSRR i innych reżimów komunistycznych pod sowieckim przywództwem, narody te szybko zaczęły odzyskiwać swoją historię, język i symbole kulturowe, które uprzednio zostały zmarginalizowane lub zmienione, aby pasować do imperialnej narracji.
Zdecydowaliśmy się omówić procesy dekolonizacji Ukrainy, a także Europy Środkowej i Europy Wschodniej, ponieważ jest to kluczowy temat, który wymaga zrozumienia daleko poza swoimi granicami. Ucisk ze strony Rosji, która jest największym wciąż istniejącym imperium, pozostaje często niezauważalny i pomijany. Obecnie walka o dekolonizację toczy się na frontach Ukrainy, gdzie bronione jest nie tylko terytorium, ale i sama idea demokracji. Nadszedł czas, aby świat uznał i wyeliminował rosyjskie wpływy imperialne na rzecz lepszej przyszłości, naznaczonej lepszym zrozumieniem naszej historii i tożsamości.
Ukrainer po polsku X Space’y i podcast: odcinki o Dekolonizacji
Podcast tworzony jest przez Ukraїner International i dostępny jest na żywo na stronie Ukraїner po polsku na platformie X (Twitter), a także na Spotify, Youtube i Apple Podcasts. Rozmowy w języku polskim poprowadzi Julia Ivanochko, redaktorka naczelna i koordynatorka Ukrainer po polsku. Absolwentka kierunku stosunki międzynarodowe i magister międzynarodowego prawa publicznego.
Foto: Sofija Soliar.
#1 Spotkanie wokół literatury ukraińskiej z tłumaczami Katarzyną Kotyńską i Maciejem Piotrowskim
Słuchaj na Spotify
Słuchaj na YouTube
Czytaj rozmowę
Literatura odzwierciedla i interpretuje rzeczywistość, w której powstaje, będąc cennym źródłem zrozumienia narodu. Ukazuje to, co działo się w przeszłości i co dzieje się obecnie, jest zawsze wpisana w kontekst swojego czasu.
W pierwszym odcinku podcastu Dekolonizacja naszymi gośćmi są tłumacze i popularyzatorzy literatury ukraińskiej – Katarzyna Kotyńska i Maciej Piotrowski.
Tłumacz wprowadza czytelnika w inny, nieznany świat – świat odmiennej kultury i światopoglądu. Nasi goście podzielą się tym, czym dla nich jest literatura ukraińska i opowiedzą o tym jak docierała ona do czytelnika polskiego w różnych okresach. Przyjrzymy się różnicom i podobieństwom rozwoju polskiej i ukraińskiej literatury w XX wieku pod wpływem totalitaryzmów oraz o tym, jakie wyzwania stoją przed tłumaczami literatury ukraińskiej w Polsce.
#2 Spotkanie wokół roli Europy Środkowej i Wschodniej w regionie z dyrektorem OSW Wojciechem Konończukiem
Słuchaj na Spotify
Słuchaj na YouTube
Czytaj rozmowę
Język i nazewnictwo w stosunkach międzynarodowych, zwłaszcza w przypadku państw postkolonialnych, mogą być naznaczające i również wymagać dekolonizacji. Imperia wykorzystują je jako narzędzie do narzucania swoich narracji, definiując tożsamość narodów, które podporządkowały, i tym samym pozbawiając je prawa do budowania opowieści o sobie.
Czy jesteśmy gotowi na pełną dekonstrukcję mitów o Rosji? Jak analizować jej działania wobec Ukrainy przez pryzmat kolonializmu? O tych i innych kwestiach rozmawiamy z Wojciechem Konończukiem, dyrektorem Ośrodka Studiów Wschodnich, analitykiem i badaczem.
Bycie częścią projektu imperialnego niszczy tożsamość narodową, a jej odbudowa to proces długi i trudny. W momencie, kiedy Rosja była i wciąż pozostaje imperium, wyzwolenie się spod jej jarzma jest szczególnie skomplikowane – wciąż aktywnie utrudnia ona te procesy, by nie dopuścić do osłabienia swoich wpływów w regionie.
Dlaczego kraje Europy Środkowo-Wschodniej lepiej rozumieją rosyjską kulturę polityczną niż państwa Zachodu? Wojciech Konończuk tłumaczy, jak Europa Środkowa, w tym Polska, może pomóc zachodnim partnerom zrozumieć rzeczywistość rosyjskiego kolonializmu i imperializmu oraz dlaczego na początku wojny pełnoskalowej tak ważne było szybkie wsparcie Ukrainy przez kraje regionu.
Ukraїner po polsku jest polskojęzyczną wersją Ukraїner International, będącym organizacją non-profit działającą na całym świecie w celu promowania wartości demokratycznych. Jeśli podoba Ci się nasz podcast, możesz nas wesprzeć na BuyMeaCoffee. Nowe odcinki już wkrótce!
