Η Μαλάνκα του Κρασνοϋλσκ. Αναγέννηση του Καρναβαλιού

Η μεγαλύτερη και πιο διάσημη από όλες τις Μαλάνκες της Μποκοβίνας πραγματοποιείται στο χωριό Κρασνοϋλσκ, που βρίσκεται στα σύνορα με τη Ρουμανία. Στις 13 και 14 Ιανουαρίου χιλιάδες άτομα ντυμένα με φανταχτερά κοστούμια βγαίνουν στους δρόμους του χωριού με παραστάσεις, τραγούδια και χορούς, γιορτάζοντας την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Παραδόσεις διατηρήθηκαν εδώ παρά την απαγόρευση της σοβιετικής εξουσίας, και σήμερα χιλιάδες τουρίστες όχι μόνο από όλη την Ουκρανία, αλλά και από διάφορες χώρες του κόσμου έρχονται στο Κρασνοϋλσκ για τη Μαλάνκα.

Πρωτοχρονιά με παλιό ημερολόγιο

Η Μαλάνκα εορτάζεται στις 13 Ιανουαρίου, σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, το οποίο η Ουκρανία υιοθέτησε το 1918. Το Γρηγοριανό ημερολόγιο αντικατέστησε το Ιουλιανό, σύμφωνα με το οποίο, δηλαδή με το «παλαιό ημερολόγιο», η Μαλάνκα εορτάστηκε στις 31 Δεκεμβρίου, δηλαδή, την παλιά Πρωτοχρονιά.

Η παλιά ονομασία είναι το Σσέδριϊ Βέτσιρ και την τωρινή της ονομασία έλαβε λόγω του γεγονότος ότι συνέπεσε με τη χριστιανική γιορτή της Αιδεσιμότατης Μελάνιας, μιας καλόγριας που ζούσε τον 5ο αιώνα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Παραδοσιακά, οι κύριοι χαρακτήρες αυτής της γιορτής είναι ο Βασίλ, η Μαλάνια και οι ρόλοι των οποίων εκτελείται από ένα παλικάρι και μια κοπέλα αντίστοιχα, καθώς και ο Αιγός, ο Εβραίος, ο Γιατρός κλπ. Την ημέρα αυτή, εκτελούν ειδικά τραγούδια, τα οποία ονομάζονται σσεδρίβκοι και χαιρετούν τους οικοδεσπότες με την έναρξη του νέου έτους, τους εύχονται κάθε πιθανό είδος καλοσύνης στο μέλλον.

Το 95% του πληθυσμού του Κρασνοϋλσκ είναι οι Ρουμάνοι. Στην ουκρανική ή ρωσική γλώσσα μιλάνε κυρίως με τους επισκέπτες, ενώ μεταξύ τους επικοινωνούν σχεδόν αποκλειστικά στα ρουμανικά.

Οι παραδόσεις της Μαλάνκας σε αυτό το χωριό πιο πολύ συνδέονται με την Κεντρική Ευρώπη παρά με τα ουκρανικά έθιμα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Μαλάνκα του Κρασνοϋλσκ είναι ένα μοναδικό φαινόμενο στην επικράτεια της Ουκρανίας. Ο δεύτερος σημαντικός λόγος είναι ότι αυτή είναι η πιο σημαντική γιορτή για όλους στο χωριό, εδώ πάντα την περιμένουν, καλλιεργώντας την αιώνια παράδοση του εορτασμού. Στις 13 και 14 Ιανουαρίου, το Κρασνοϋλσκ μετατρέπεται σε ένα τόπο όπου ο καθένας χαίρεται για το ερχομό του νέου έτους.

Οι χαρακτήρες της Μαλάνκας

Ο εορτασμός είναι μια ανδρική επιχείρηση, εξαιρούνται μόνο τα παιδιά και οι έφηβοι, όπου τα κορίτσια εκτελούν το ρόλο της Βασίλισσας στις κύριες εορταστικές εκδηλώσεις και συχνά ντύνονται Τσιγγάνοι, πηγαίνοντας από το σπίτι σε σπίτι μαζί με τους νεαρούς Αρκούδες τους το πρωί τις 13ης Ιανουαρίου.

Οι χαρακτήρες της κλασσικής λαϊκής Μαλάνκας είναι πάντοτε οι ίδιοι. Κάθε ομάδα πάντα με επικεφαλή τον Κομενδάντ, που είναι ο κύριος διοργανωτής της δράσης, συγκεντρώνει τους ανθρώπους, διαπραγματεύεται με τους ιδιοκτήτες, εκταμιεύει τα χρήματα που κερδίζονται κατά τη διάρκεια των εορτασμών.

Η ομάδα αποτελείται συνήθως από Βασιλιάδες και Βασίλισσες, τους ρόλος των οποίων κάνουν τα παιδιά ντυμένα στα λευκά κοστούμια πλούσια κεντημένα με χάντρες. Υπάρχουν επίσης χαρακτήρες με μάσκες: κοιλαράς Μπάρμπας και η Βάβω στις εθνικές στολές, ο Γιατρός και ο Εβραίος (είναι εύκολα αναγνωρίσιμος από ψηλό καπέλο-κύλινδρο στο κεφάλι και μια μεγάλη γαμψή μύτη), μια Τσιγγάνα με «μωρό» στα χέρια, η οποία θα απαιτήσει από κάθε άνδρα διατροφή για το «σπλάχνο τους». Περιστασιακά εμφανίζονται οι Ιππείς, είτε καβάλα σε ζωντανά ή σε ψεύτικα άλογα. Σύμφωνα με τις ιστορίες, πριν από μερικές δεκαετίες μαζί με την ομάδα βρισκόταν και ο Διάβολος, αλλά με την πάροδο του χρόνου ο χαρακτήρας έχει εξαφανιστεί, για να μην ενοχλούνται οι τοπικοί ιερείς.

Αλλά οι πιο λαμπροί χαρακτήρες της Μαλάνκας στο Κρασνοϋλσκ αναμφισβήτητα είναι ο Τσιγγάνος και η Αρκούδα.

Ο ρόλος της Αρκούδας είναι πολύ έντιμη και δύσκολη, αλλά εθελοντική υπόθεση. Οι Αρκούδες μπορούν να είναι μόνο ανύπαντρα παλικάρια. Οι παντρεμένοι άνδρες, που είχαν ήδη παραστήσει τις Αρκούδες, δεν σταματούν να είναι μαλανκαράδες, τα μέλη της ομάδας, φορούν πια μάσκες και γίνονται οι Μπαρμπάδες, οι Βάβες ή οι Εβραίοι.

Το Κρασνοϋλσκ περιέχει επτά μέρη – κουτ (γωνίες – ιστορικά διαμορφωμένα τμήματα του οικισμού – Συγγρ.), είναι τα Πούτνα, Πούτνα ντιν Ζος, Τραζζάνι, Σους, Διάλ, Γούτα και Σλάτινα, σε κάθε ένα από αυτά τα μέρη οι χαρακτήρες του Τσιγγάνου και της Αρκούδας έχουν τα ιδικά τους χαρακτηριστικά.

Οι φορεσιές των Αρκούδων φτιάχνουν από το σανό ή το άχυρο, το οποίο είναι ειδικά εφοδιασμένο από το καλοκαίρι. Σε γενικές γραμμές υπάρχουν δύο τύποι Αρκούδων: «φτερωτές» και «στίβοι». Τα ντυσίματα με τους ώμους σαν τα πτερύγια, δεν είναι αφαιρούμενα, κατασκευάζεται από χοντρά σχοινιά που συστρέφονται από το σανό. Ο μαλανκαράς τρυπώνεται σε ένα τέτοιο κοστούμι ξαπλώνοντας οριζόντια και το φοράει συνέχεια κατά το γιορτασμό.

Η φορεσιά «στίβος» γίνεται με βάση του κοζζούχ πάνω στο οποίο είναι συνημμένα δέσμες άχυρου. Συνήθως ζυγίζει λιγότερα από τα «φτερά» και είναι εύκολο να αφαιρεθεί αν χρειαστεί, παίζοντας επίσης το ρόλο μιας πολυθρόνας για ξεκούραση στο διάλειμμα κατά τη διάρκεια μακρών εορτασμών.

Στην κουτ Τραζζάνι – οι Αρκούδες με τα μεγαλύτερα φτερά, τα οποία μεγαλώνουν σχεδόν κάθε χρόνο, εάν πριν δεκαετίες τα φτερά είχαν κατά μέσο όρο μήκους τριών μέτρων, τώρα μπορεί να φτάνουν μέχρι και έξι μέτρα. Ζυγίζει ένα τέτοιο κοστούμι πάνω από 50 κιλά. Οι Τσιγγάνοι είναι επίσης ιδιαίτεροι – με κόκκινα παντελόνια και μια μπαντάνα στα κεφάλια τους, με υπερτροφικά μπουλαβά, το οποίο μπορεί να σηκώνει κανείς μόνο με τα δια του χέρια.

Οι «φτερωτές» Αρκούδες κυκλοφορούν επίσης στο Διάλ και στο Σους, και οι τελευταίες μπορούν εύκολα να διακριθούν μεταξύ άλλων. Οι Αρκούδες από το Σους είναι μικρές, με «φτερά» με τη μορφή καρδιάς και κεντημένο μοτίβο στο στήθος τους, υπάρχουν μόνο 15-20 τέτοιες φορεσιές. Οι Τσιγγάνοι είναι επίσης αναγνωρίσιμοι εδώ – με μαύρα κεντημένα μπουφάν και μαύρα γούνινα καπέλα.

Στο Πούτνι, στο δεύτερο μεγαλύτερο μέρος του Κρασνοϋλσκ, οι περισσότεροι Αρκούδες είναι «στίβοι». Συνοδεύονται από τους Τσιγγάνους, που φοράνε περικεφαλαία με τα κέρατα, πασπαλισμένους με αιθάλη και καλυμμένους με δέρματα ζώων. Εκτός από την κλασική για αυτόν το χαρακτήρα την μπουλαβά – το ρόπαλο του τσιγγάνου, με το οποίο αυτός κατακτά την Αρκούδα – εδώ ακόμα χρησιμοποιούν τα τσεκούρια, τα σφυριά και τα σπαθιά.

Ο παραγωγός τις μάσκες

Οι μάσκες που χρησιμοποιούνται στη Μαλάνκα στο Κρασνοϋλσκ είναι δύο τύπων – αυθεντικές, κατασκευασμένες από ελάχιστα μαστόρια που ακόμα είναι στο χωριό και αγορασμένες, χρησιμοποιούμενες από τους νεότερους χαρακτήρες.

Ο Ιβάν Ταρναβίτσκιϊ μένει σε ένα λόφο πάνω από τον κεντρικό δρόμο του χωριού. Πάνω από 15 χρόνια δημιουργεί μάσκες για τους μαλανκαράδες. Αναγνωρίζεται ότι αμέσως ερωτεύτηκε αυτή την δουλειά, επειδή αγαπά αυτή την παράδοση πάρα πολύ.

Μια μάσκα φτιάχνεται από χαρτί. Ο μάστορας χωρίς βιασύνη τοποθετεί κομμάτια χαρτιού εφημερίδας στο πρότυπο, στερεώνοντάς τα με στρώματα κόλλας. Τρία στρώματα χαρτιού στερεώνει με ένα στρώμα υφάσματος και στη συνέχεια επαναλαμβάνει ξανά το ίδιο. Μετά από τουλάχιστον τρεις φορές συγκόλληση τριών στρώσεων χαρτιού και ενός στρώματος υφάσματος, το μοντέλο της μάσκας αφήνεται να στεγνώσει. Παίρνει ένα άλλο, ήδη αποξηραμένο μοντέλο και με χρώματα ζωγραφίζει και διακοσμεί την κεφαλίδα, δημιουργώντας τον αντίστοιχο χαρακτήρα.

Υπάρχει πολλή δουλειά πριν τις γιορτές. Για τον εαυτό του κάθε χρόνο δημιουργεί μια νέα μάσκα:

— Δεν κοιμήθηκα σχεδόν έναν μήνα. Την ημέρα ήμουν στην δουλειά, και το βράδυ έπλαθα εδώ.

Προηγούμενες μάσκες είχαν κολληθεί με αλεύρι, λέει ο άνθρωπος, αλλά τα φάγανε γρήγορα τα ποντίκια. Έπρεπε να πάρω συνθετική κόλλα, μια μάσκα θέλει ένα λίτρο κόλλας. Ο Ιβάν δεν ενδιαφέρεται να κάνει επιχείρηση από το χόμπι του. Μόνο που πουλούσε μερικές μάσκες που είχαν περισσέψει στους τυχαίους για 150 UAH. Δεδομένου ότι το λίτρο κόλλα κοστίζει περίπου 60 UAH, συν τα απαραίτητα χρώματα και βερνίκι, καθώς και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα για τα καπέλα, αποδεικνύεται ότι κάθε μάσκα πωλείται σχεδόν με κόστος παραγωγής.

Οι κύριοι χρήστες της μάσκας του Ιβάν είναι τα μέλη των Μαλανκαράδων. Το βράδυ της 13ης Ιανουαρίου, θα έρθουν για να γιορτάσουν τη Μαλάνκα με το δικό τους ειδικό πρόγραμμα. Η Μαλάνκα για τον Ιβάν τελειώνει συνήθως στις 15 Ιανουαρίου στο Τσερνιβτσί, με το Malanka-Fest, όπου έρχονται από όλη τη Μπουκοβίνα για να δείξουν τις παραστάσεις τους όλες οι ομάδες. Περιστασιακά τους καλούν στη Ρουμανία. Για παράδειγμα, πέρυσι έδειξαν τις παραδόσεις τους στη Σουτσεάβα, με σημαίες της Ουκρανίας, της Ρουμανίας και της Ευρώπης.

— Η Ουκρανία είναι το κράτος μας. Γεννήθηκα στην Ουκρανία. Είμαι Ρουμάνος. Είμαστε όλοι εδώ Ρουμάνοι. Σεβόμαστε τις παραδόσεις μας, τον λαό μας και το κράτος μας. Δεν είμαστε κατά της Ουκρανίας ούτε της Ρουμανίας.

Η Πρωτοχρονιάτικη νύχτα

Στις 13 Ιανουαρίου το πρωί, οι Μικροί Τσιγγάνοι και οι Αρκούδες, μόνοι τους ή με τους γονείς τους, πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι, δείχνοντας την παράστασή τους.

Το απόγευμα στους δρόμους αρχίζει να εμφανίζονται οι πρώτοι καβαλάρηδες σε άλογα, ντυμένοι με γούνες και εθνικές ενδυμασίες. Αλλά αυτό είναι μόνο ένας πρόλογος, οι κύριοι μπούλες συγκεντρώνονται στις έξι το βράδυ στα σπίτια σε διάφορες γωνιές του Κρασνοϋλσκ. Οι Αρκούδες με «παντελόνι» από άχυρο κατεβάζουν ένα σφηνάκι βότκας, μιλώντας με ενθουσιασμό μεταξύ τους.

Το σχέδιο δράσης για την επόμενη μέρα είναι λεπτομερώς προγραμματισμένο. Καθ ‘όλη τη νύχτα οι μπάντες Μαλανκαράδων, που μπορούν να έχουν εκατοντάδες συμμετέχοντες, θα περιπλανηθούν στη γειτονιά τους με ευχές, διασκεδάζοντας τους οικοδεσπότες. Σε μερικά προετοιμασμένα σπίτια σταματούν για μεγάλο χρονικό διάστημα για να ξεκουραστούν και να φάνε, έτσι ώστε να μην κοιμηθούν από την κόπωση. Κατά τη διάρκεια τέτοιων γευμάτων οι Μαλακαράδες κατεβάζουν πολύ αλκοόλ, αλλά εκείνους που μεθούν και χάνουν τον έλεγχο, αμέσως στέλνονται σπίτι τους.

«Η Μαλάνκα πηγαίνει για να διώχνει τα κακά πνεύματα από τα σπίτια. Λέει κάλαντα, έτσι ώστε το νέο έτος να αρχίσει με διασκέδαση», – οι κάτοικοι της περιοχής εξηγούν το νόημα της δράσης.

Η Μαλάνκα στο Κρασνοϋλσκ είναι αγαπημένη και δεχόμενη σε όλα τα σπίτια. Οι μπούλες δεν θα πάνε παρά μόνο αν στην οικογένεια αυτή κάποιος έχει πεθάνει. Τότε το γλέντι είναι απλά ακατάλληλο. Αλλά ακόμη και κάτω από τέτοιες συνθήκες, οι ιδιοκτήτες μπορούν να βγουν στο δρόμο και εκεί να δεχτούν τους Μαλανκαράδες.

Η σειρά της έκθεσης έχει ως εξής. Πρώτον, ο Κομενδάντ συγχαίρει τους οικοδεσπότες και ζητά άδεια εισόδου στην αυλή. Πρώτοι στην «σκηνή» βγαίνουν ο Μπάρμπας και η Βάβω με επίσημους χαιρετισμούς στους οικοδεσπότες. Οι Μαρμπάδες είναι συνήθως περισσότερες, ίσως επειδή η Μαλάνκα του Κρασνοϋλσκ είναι κατά κύριο λόγο μια γιορτή των ανδρών. Μετά έρχονται οι Βασιλιάδες και οι Βασίλισσες για να οδηγήσουν τους κυκλικούς χορούς συνοδευόμενοι από τους ήχους της τρομπέτας. Στην συνέχεια έρχεται η σειρά του χορού των Εβραίων. Οι Γιατροί, οι Τσιγγάνοι με «μωρά» και άλλα βοηθητικά πρόσωπα εν τω μεταξύ τριγυρνάνε μεταξύ των επισκεπτών της παράστασης, κάνοντας μικρές ζαβολιές.

Η μουσική γίνεται όλο και γρηγορότερη, οι χορούς όλα και πιο εκφραστικοί, μέχρι να φτάσει η κορύφωση. Οι Τσιγγάνοι χτυπούν το έδαφος με τα υπερτροφικά μπουλαβά – και οι Αρκούδες αρχίζουν να χορεύουν και βρυχώντας επιτίθενται η μια στην άλλη. Η μάχη μεταξύ τους θα συνεχιστεί μέχρι να τις καθησυχάσουν οι Τσιγγάνοι με τη βοήθεια των μαχαιριών ή των τσεκουριών. Στη συνέχεια, ο οικοδεσπότης κερνάει την ομάδα και δίνει χρήματα. Ο Κομενδάντ δηλώνει το ποσό που έλαβε και οι Μαλανκαράδες προχωρούν πέρα. Όλη η δράση συνοδεύεται από τραγούδια και ουρετούροι – εορταστικές ευχές στους οικοδεσπότες.

Αυτό είναι το πιο συνηθισμένο σενάριο της πρωτοχρονιάτικης παράστασης, αλλά υπάρχουν και άλλες. Για παράδειγμα, ο κατασκευαστής των μασκών Ιβάν κάθε χρόνο κατά την διάρκεια της Μαλάνκας καθοδηγεί το μασκαράδ. Οι μασκοφόροι της μικρής ομάδας του, ντυμένοι με μια ποικιλία από μάσκες των αγροτών, αναπαράγουν χιουμοριστικά τις γεωργικές παραδόσεις.

«Θα κάνουμε το ίδιο όπως κάποτε, κοσίζανε όπως τα παλιά, συμμάζεψαν το χόρτο. Κάποτε κοσίζανε και μαζεύαν το σανό. Θα το δείτε. Κάθε χρόνο κάνουμε κάτι διαφορετικό. Αυτό είναι το έθιμο μας, όχι οι αετοί ή οι γιατροί, είναι κάτι δικό μας αρχαίο.

Επιπλέον, το Κρασνοϋλσκ διατήρησε μια πολύ μακρά παράδοση – «όργωμα πρώτης αυλάκωσης» ή, όπως το λένε οι Ρουμάνοι, «πλουγοράς». Οι Μαλανκαράδες με τη βοήθεια ενός άροτρου κάνουν μια μικρή αυλάκωση στην αυλή του ιδιοκτήτη, που προσομοιώνει τη πρώτη σπορά στο νέο έτος.

Οι μπούλες της Μαλάνκας περιπλανιούνται έως το πρωί. Στη συνέχεια, μερικές ώρες για ύπνο πριν από το μέρος των γιορτών, το οποίο περιλαμβάνει πλέον όλο το Κρασνοϋλσκ που πολύ αγαπούν οι τουρίστες.

Παρέλαση της Μαλάνκας

Το πρωινό της 14ης Ιανουαρίου, το Κρασνοϋλσκ γίνεται σαν περιοχή εχθροπραξιών. Τουλάχιστον, θα μπορούσε κανείς να το σκεφτεί, όταν σκοντάψει στα «σημεία ελέγχου» των συνόρων, στις εισόδους στο χωριό.

«Υπήρχαν στρατιωτικές επιχειρήσεις εδώ απόψε», λένε οι Συνοριοφύλακες. Να θυμηθούμε ότι το Κρασνοϋλσκ βρίσκεται μόλις οκτώ χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Ρουμανία, όπου πραγματικά είχε μείνει το σημείο ελέγχου των συνόρων και το θέμα της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη.

Οι άνδρες με μάσκες και με τα πυροβόλα σταματούν όλα τα μέσα μεταφοράς, επίσης και τα κάρα, ψάχνουν για λαθρεμπορεύματα. Δείχνουν και το «αλίευμά» τους – ένα χαρτοφύλακα, γεμάτο με τα πακέτα με άσπρη σκόνη.

Ο Συνοριοφύλακας με το μαχαίρι σταματά το λεωφορείο με τους τουρίστες, μπαίνει μέσα δήθεν για έλεγχο, που τελειώνει μόλις οι επιβάτες του δίνουν 10 με 20 Γκρίβνα, αγοράζοντας με τέτοιο τρόπο την άδεια εισόδου. Οι Μαλανκαράδες αστειεύονται ότι είναι για το Δημαρχείο.

«Η μίζα» για προσπέρασμα – είναι ένα εθελοντικό πράγμα, και έτσι το «σημείου ελέγχου» προσπαθεί να περάσει ένας κάτοικος της περιοχής. Από αυτήν, ως τη δική τους, απαιτούν μόνο 5 Γρίβνα, και χωρίς να πάρουν τίποτα, επιστρέφουν πίσω. Όλοι όσοι έχουν πληρώσει, λαμβάνουν ένα «εισιτήριο» που τους επιτρέπει να περάσουν από αυτό το «σημείο ελέγχου» στο μέλλον.

Τα όρια μεταξύ της πραγματικότητας και της φαντασίωσης αυτών των ημερών σβήνονται, δεν είναι πάντοτε δυνατό να γίνεται διάκριση μεταξύ των πραγματικών αυτοκινήτων με την αστυνομία ή τους γιατρούς και αυτών που τους παριστάνουν.

Το κέντρο της κωμόπολης από το πρωί διαχειρίζεται ήδη από διάφορους νέους μασκαράδες – Αστυνομία και η Υπηρεσία Ασφάλειας πιάνει τους παρευρισκομένους, αναγκάζοντάς τους να μεταφέρουν βαριά κουτιά και τους πετάνε σε ένα κλουβί-φυλακή μέχρι να πληρώσουν τα «λύτρα» Οι Γιατροί με μάσκες του Arnold Schwarzenegger μερικές φορές αρκετά αγενείς σέρνουν τα αγόρια και τα κορίτσια στα «ασθενοφόρα» τους για τον ίδιο σκοπό – να λάβουν χρήματα για την «θεραπεία». Δύο Τέρατα βάζουν έναν τουρίστα με την φωτογραφική μηχανή σε μια καρέκλα, τον πασαλείβουν με αφρό ξυρίσματος, οργανώνοντας ένα «κουρείο» στο υπαίθριο. Από δω και από κι περιπλανιούνται οι «συμμορίες» Ζόμπι, Λυκάνθρωπους και ακόμη «Γιέλτσιν» με το χαρτοφύλακα.

Στις μία η ώρα ξεκινά κάτι για το οποίο κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες προσελκύει το Κρασνοϋλσκ – η Παρέλαση την Μαλάνκας. Στον κεντρικό δρόμο του οικισμού βγαίνουν μία μία οι ομάδες από διαφορετικές γωνίες και περπατάνε, παίζοντας για όλους την πρωτοχρονιάτικη τους παράσταση.

Το τελικό του καρναβαλιού πραγματοποιείται στην κεντρική πλατεία της κωμόπολης, όπου η Μαλάνκα από κάθε γωνιά έρχεται εναλλάξ εναντίον του, για να ανταγωνιστούν ποιανού είναι η πιο εντυπωσιακή. Και πάλι, χορός και τραγούδι με πυροτεχνήματα. Ενώ υπάρχει παγωνιά, οι Μαλακαράδες έχουν ζεσταθεί τόσο πολύ από τη δράση που σε πολλούς τα ρούχα τους είναι περιττά.

Και ενώ όλες οι γωνιές είχαν δείξει τη Μαλάνκα τους, οι τελευταίες Αρκούδες χόρευαν τον χορό τους και εξαντλημένες πέφτουν στο χιόνι. Ο κόσμος σιγά-σιγά φεύγει, πολλοί πάνε κατευθείαν στο μαγαζί για να συνεχίζουν να γιορτάζουν τον άτυπο κύκλο. Η πλατεία αδειάζει και δεν φαντάζεσαι πια, ότι πριν από μία ώρα εδώ υπήρχε τόση μουσική και τραγούδι του καρναβαλιού, που ήταν δύσκολο να ακούσεις την ίδια τη φωνή σου.

Γιατί το καρνάβαλο?

Οι ντόπιοι προσβάλλονται όταν κάποιος αποκαλεί την Μαλάνκα τους ως ένα καρναβάλι. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό, στους περισσότερους ανθρώπους η έννοια αυτή συνδέεται με τις ημίγυμνες χορεύτριες της Samba και της Βραζιλίας, αλλά το καρναβάλι είναι ένα πολύ αρχαίο φαινόμενο και εξαιρετικά σημαντικό στη λαϊκή κουλτούρα.

Η προέλευση του καρναβαλιού χρονολογείται από το Saturnalia – οι αρχαίες ρωμαϊκές εορτές αφιερωμένες στο τέλος της γεωργικής περιόδου. Αυτές τις ημέρες όλες οι δουλειές σταματούσαν και οι άνθρωποι βγαίνανε στους δρόμους για να γιορτάσουν την ολοκλήρωση του παλιού έτους και την αρχή ενός νέου. Η μεγαλύτερη ευημερία του το καρναβάλι έφτασε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και συνέβαινε πιο συχνά πριν τη Σαρακοστή. Τα απομεινάρια αυτής της δράσης στη σύγχρονη ουκρανική κουλτούρα παρατηρείται στη Μάσνιτσια.

Κάθε έθνος έχει διαφορετικό σενάριο καρναβαλιού με πολυετή παράδοση, που δεν τον εμπόδισε να είναι ένα δημοφιλές γεγονός, στην πορεία το οποίου θα μπορούσε να ενταχθεί ο καθένας. Την εποχή του καρναβαλιού διαγράφηκαν όλα τα όρια μεταξύ των διαφόρων τάσεων της κοινωνίας, όλοι γίνανε ίσοι.

Το κλασικό καρναβάλι έχει ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό – κωμική διαδικασία, που χτίσεται ως επί το πλείστο σε παρωδία του παρελθόντος ή του παρόντος με την υποχρεωτική χρήση μασκών και φανταστικών τραγελαφικών χαρακτήρων, που μπορούν να αναγνωριστούν παρά μη φυσιολογικά αυξημένη μέρη του σώματος – τα μάτια, οι κοιλιές, τα στόματα και άλλα.

Το καρναβάλι δεν αναγνωρίζει το θάνατο. Η υπέρτατη έννοια του βρίσκεται στον ισχυρισμό της συνέχειας και της κυκλικότητας της ζωής. Δεν είναι τυχαία ότι αυτή η εκδήλωση συνδέεται με την αρχή ή το τέλος της γεωργικής περιόδου, δηλαδή διαπραγματεύεται κατά τη διάρκεια του διαστήματος μεταξύ των κύκλων ζωής της φύσης.

Σήμερα το καρναβάλι στην Ευρώπη εξακολουθεί να υφίσταται και να εξελίσσονται, γιατί σε κάποιο βαθμό προωθεί την προσοχή και την αγάπη στους τουρίστες σαν τέτοιο είδος ψυχαγωγία. Τα πλησιέστερα ανάλογα της Μαλάνκας του Κρασνοϋλσκ πρέπει να αναζητείται στην Κεντρική Ευρώπη. Αυτό είναι η Κουκέρι στη Βουλγαρία, η Μπουσογιαράς στην Ουγγαρία, η Φάσινγκ στη Γερμανία, η Κουρεντοβάνιε στη Σλοβενία, η Ζβοντσάρι στην Κροατία κλπ. Σε όλα αυτά τα θεάματα ένας από τους κύριους χαρακτήρες είναι η Αρκούδα ή άλλο μεγάλο τριχωτό πλάσμα, το οποίο πάντα παριστάνεται από ανύπαντρους άντρες.

Αυτό το ζώο θεωρήθηκε βασιλιάς της φύσης και ταυτόχρονα ένα σύμβολο γονιμότητας, υγείας και δύναμης. οι σλάβικοι λαοί συνδύαζαν την αφύπνιση των αρκούδων με την άφιξη της άνοιξης.

Ο τσιγγάνος, ενόψει αυτού, είναι ένα σύμβολο της ανθρώπινης δύναμης που ταπεινώνει τη δύναμη της φύσης, καθοδηγώντας τη προς τη σωστή κατεύθυνση. Ως εκ τούτου, στην πάλη μεταξύ των Τσιγγάνων και των Αρκούδων της Μαλάνκας του Κρασνοϋλσκ πάντα κερδίζει ο Τσιγγάνος.

Διατήρηση της παράδοσης

«Κανείς δεν ξέρει πότε ξεκίνησε η Μαλάνκα». Αυτή είναι η απάντηση που θα δώσουν οι ντόπιοι αν τους ρωτήσετε από πότε γιορτάζουν τη Μαλάνκα στο Κρασνοϋλσκ.

Το κατώτατο δυνατό όριο για την εμφάνιση αυτής της παράδοσης είναι εύκολο να διαπιστωθεί – το Κρασνοϋλσκ ιδρύθηκε το 1431. Αν κοιτάξετε τους χαρακτήρες της Μαλάνκα, πιθανότατα αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα της ρουμανικής ζωής των XVII-XIX αιώνα. Οι Άρχοντες, οι Εβραίοι καταστηματάρχες, οι αγρότες, οι Τσιγγάνοι είναι όλες οι κοινωνικές τάσεις ανθρώπων που ζούσαν στη βασιλική Ρουμανία.

Υπήρχαν τότε τσιγγάνοι με αρκούδες, είχαν και το όνομά τους – Ούρσαροι. Αυτή είναι μία από τις σαράντα εθνο-επαγγελματικές ομάδες Ρομά που ασχολούνταν με την εκπαίδευση αρκούδων. Οι Ούρσαροι ζούσαν στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες της Βλαχίας και της Μολδαβίας. Οι Ρομά στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, μετά την κατάργηση της δουλείας, άρχισαν να περιοδεύουν ενεργά με τις παραστάσεις τους σε όλη την Ευρώπη.

Είναι βέβαιο ότι τον 19ο αιώνα, η Μαλάνκα του Κρασνοϋλσκ ήταν κάπως διαφορετική. Εκείνη την εποχή, οι Αρκούδες δεν ήταν τόσο μεγάλες και γκροτέσκες. Τότε αντί των σημερινών καπέλων φορούσαν χάρτινες μάσκες αρκούδων. Οι Τσιγγάνοι επίσης δεν είχαν τόσο μεγάλες μπολαβά και περίεργες ποικιλίες χαρακτήρων όπως είναι τώρα.

Η πιο δύσκολη στιγμή για την Μαλάνκα του Κρασνοϋλσκ ήρθε όταν η Δυτική Ουκρανία έγινε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης. Το δρώμενο επίσημα απαγορεύτηκε, η μιλίτσια (ΣτΜ: міліція – αστυνομία.) έπιανε τους μαλανκαράδες, που απειλήθηκαν με σύλληψη για 15 ημέρες, ή στην καλύτερη περίπτωση αναγκαστική γραπτή δήλωση με την υπόσχεση μη συμμετοχής στην Μαλάνκα. Αυτή την υπόσχεση, βέβαια, τότε κανείς δεν τηρούσε.

Ο Ιβάν Ταρνοβίτσκιϊ θυμάται εκείνες τις ημέρες:

— Επί της Σοβιετικής Ένωσης πιάνανε και η μιλίτσια και οι συνοριοφύλακες, τις Αρκούδες έκαιγαν. Εμπόδιζαν να εμφανιστούν στον κεντρικό δρόμο. Σαν να ήταν ένας πόλεμος. Αλλά και πάλι έβγαιναν, κανείς δεν μπορούσε να τα σταματήσει.

Για να πάρει νόμιμα την άδεια για την ημέρα της Μαλάνκας οι άνδρες καταγράφονταν ως δότες αίματος. Τα παλιά χρόνια όλες οι στολές των Αρκούδων ήταν μη αφαιρετές, τα παλικάρια έκαναν διατροφή με όσπρια, έτσι ώστε να θέλουν λιγότερο να πάνε τουαλέτα. Επιπλέον, παίρνανε μαζί τους τα μαχαίρια για να κόψουν γρήγορα τους δεσμούς των στολών και να ξεφύγουν από την αστυνομία. Τα αφαιρούμενα κοστούμια – «στοίβες» εμφανίστηκαν αργότερα μόνο σε ορισμένες γωνιές του Κρασνοϋλσκ.

Όσοι εκτιμούν την κλασσική Μαλάνκα, είναι ειρωνικοί στους χαρακτήρες με σύγχρονες μάσκες: Αστυνομία, Συνοριοφύλακες, Ζόμπι, Γιατροί κλπ. Ταυτόχρονα, η εμφάνιση νέων γκροτέσκων χαρακτήρων που αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα της σύγχρονης ζωής, υποδηλώνει ότι το καρναβάλι στο Κρασνοϋλσκ αναπτύσσεται, αποκτώντας ποικίλες μορφές.

Αυτό επιβεβαιώνουν οι κλασικοί χαρακτήρες της Μαλάνκα, οι οποίοι με τα χρόνια έχουν γίνει όλο και πιο αλλόκοτοι – οι Αρκούδες αποκτούν όλο και μεγαλύτερα «φτερά», οι Τσιγγάνοι σχεδόν κάθε χρόνο έχουν όλο και βαρύτερη μπουλαβά και οι ίδιοι αποκτούν νέα, πιο σύγχρονα χαρακτηριστικά. Τα πάντα που είναι ζωντανά έχουν την ιδιότητα να αλλάζουν.

Η Μαλάνκα του Κρασνοϋλσκ δεν είναι μια εθνική ουκρανική εορτή. Είναι μια ρουμανική, κεντροευρωπαϊκή παράδοση που γιορτάζεται στο έδαφος της Ουκρανίας. Αλλά για εμάς, αυτό το δρώμενο μπορεί να θεωρηθεί παράδειγμα για το πώς πρέπει να προστατεύσουμε και να αναπτύξουμε τις δικές μας παραδόσεις. Αφού αποτελούν το μοναδικό πρόσωπο κάθε λαού και τελικά προσελκύουν εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες που ενδιαφέρονται για νέες, μοναδικές εντυπώσεις.